Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης: Αριστεία κάτω από τη βάση

Το τελευταίο διάστημα, η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ, πρώην ΑΔΙΠ) έκανε δύο σημαντικές παρεμβάσεις που αφορούν τα Πανεπιστήμια. Η μία παρέμβαση έτυχε ιδιαίτερης δημοσιότητας ενώ η άλλη πέρασε μάλλον απαρατήρητη.

Η εμφανής παρέμβαση

Στις 15/12/2021 η ΕΘΑΑΕ παρέδωσε στον Πρόεδρο της Βουλής την Ετήσια Έκθεση για την Ποιότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης για το 20201. Όπως αναφέρεται, η έκθεση συντάχθηκε από ομάδα εργασίας και εγκρίθηκε ομόφωνα από το Ανώτατο Συμβούλιο της ΕΘΑΑΕ.

Διαβάζοντάς την, είναι διασκεδαστικό να διαπιστώνεις ότι μία Αρχή που υποτίθεται πως είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση και την πιστοποίηση των Πανεπιστημίων εμφανίζει στην έκθεσή της όχι μόνο απαράδεκτα λάθη αλλά και ψευδή στοιχεία. Ορισμένα από αυτά παρατίθενται παρακάτω σύμφωνα με τη σειρά ανάγνωσής τους στην έκθεση και όχι με βάση την τυχόν σημαντικότητά τους.

1. Σε μια σειρά από ιστογράμματα (Σχ. 1, 2, 3, 4, 5, 6) οι μπάρες είναι απλώς ζωγραφισμένες και δεν αντιστοιχούν σε πραγματικά ποσοστά. Χώρες με ίδιο ποσοστό εμφανίζουν διαφορετικό μήκος μπάρας στο ιστόγραμμα. Για παράδειγμα, στο Σχήμα 1 το ποσοστό της Ελλάδας (42%) είναι ίδιο με της Φινλανδίας και της Αυστρίας. Όμως, στο γράφημα η Ελλάδα έχει πιο μεγάλη μπάρα. Αριστεία! Κάποιος όμως πρέπει να τους μιλήσει για το excel.
2. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζεται ένα πολύ εντυπωσιακό στοιχείο. Σύμφωνα με την έκθεση «το 2020, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 30-34 που είναι απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα ανήλθε […] κατά μέσο όρο σε 44%, ξεπερνώντας κατά πολύ τον εθνικό στόχο για το 2020, ο οποίος τέθηκε στο 32%». Εκ πρώτης όψεως η επίτευξη του στόχου φαίνεται εντυπωσιακή, αλλά η άριστη ΕΘΑΑΕ δεν αναφέρει πουθενά ότι το προηγούμενο έτος (2019) το αντίστοιχο ποσοστό ήταν ήδη 43,1%, το 2018 ήταν 44,3%, το 2017 ήταν 43,7%2! Το πώς γίνεται, μία χώρα που έχει συνεχώς ποσοστά 43-44% να θέτει ως στόχο το 32% δεν φαίνεται να προβληματίζει την ΕΘΑΑΕ. Επίσης, στην έκθεση δεν μας λέει ποιος άριστος έθεσε αυτόν τον… μεγαλεπήβολο στόχο. Όμως, η ΕΘΑΑΕ αφιερώνει για αυτό το «επίτευγμα» ολόκληρο υποκεφάλαιο στην έκθεσή της, για να μπορεί να τονίσει τη μεγάλη… επιτυχία.
3. Στο Σχήμα 5 και στον Πίνακα 4 η ΕΘΑΑΕ εμφανίζει ένα ψευδές στοιχείο. Στα ποσοστά απασχόλησης ατόμων 25-34 ετών με τριτοβάθμια εκπαίδευση το 2019, ανάμεσα σε δεκάδες χώρες η Ελλάδα έχει μακράν το μικρότερο ποσοστό δηλαδή περίπου 65%3, η ΕΘΑΑΕ όμως το ανεβάζει στο 73%! Έτσι τουλάχιστον είμαστε πάνω από Τουρκία και Ιταλία, και τονώνουμε το εθνικό φρόνημα. Επιπλέον, κρύβεται και το τεράστιο ποσοστό μείωσης της απασχόλησης των νέων αποφοίτων σε σχέση με το 2009, λόγω της οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα, η μείωση της απασχόλησης σε μια δεκαετία, από το πραγματικό 16% με μαγικά γίνεται 8%, που και αυτό το ψεύτικο ποσοστό είναι το μεγαλύτερο σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες υπό μελέτη χώρες. Λίγο «μαγείρεμα» από την ΕΘΑΑΕ και η έκθεση νοστιμίζει!
4. Στο Σχήμα 7 ανακαλύπτουμε μία καινούργια χώρα, την Σαουηδική Αραβία!
5. Υπάρχουν Σχήματα (8, 9, 22) με λάθος παραπομπές.
6. Ο ίδιος Πίνακας εμφανίζεται δύο φορές (ως 8 και 9), ενώ είναι προφανές ότι ως Πίνακας 8 είναι λάθος και δεν αντιστοιχεί με το κείμενο.

Η ουσία των στοιχείων που κομίζει η έκθεση καθώς και οι προτάσεις και τα συμπεράσματα της ΕΘΑΑΕ δεν αποτελούν αντικείμενο του παρόντος άρθρου. Αξίζει όμως να επισημάνουμε δύο σημεία ακόμη.

α) Σε ένα κείμενο 228 σελίδων η ΕΘΑΑΕ δεν δίνει ούτε ένα στοιχείο για τις υπόλοιπες κατηγορίες προσωπικού των Πανεπιστημίων (ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, διοικητικό προσωπικό κλπ.) σαν να είναι ανύπαρκτες ή αχρείαστες. Γιατί όλοι ξέρουμε ότι τα Πανεπιστήμια λειτουργούν μόνο με φοιτητές και καθηγητές. Βέβαια, η ΕΘΑΑΕ δεν αμελεί να αναφερθεί αναλυτικά (με στοιχεία και αριθμούς) στις ελλείψεις προσωπικού των δικών της υπηρεσιών και ζητάει να καλυφθούν. Γιατί αν δεν πάρουν κι άλλο προσωπικό ποιος θα τους γράφει αυτές τις τόσο σοβαρές εκθέσεις;

β) Η «Αρχή», η οποία προτείνει στα Πανεπιστήμια την αναζήτηση πόρων γιατί το Δημόσιο δεν έχει άλλα χρήματα να δώσει, όχι μόνο χρηματοδοτείται από το Δημόσιο για τον τακτικό προϋπολογισμό της αλλά και από το ΕΣΠΑ (δηλαδή πάλι από το Δημόσιο), όπως κάθε εντερπρενέρ που σέβεται τον εαυτό του. Μάλιστα, για το 2020 η χρηματοδότηση της ΕΘΑΑΕ μόνο από το ΕΣΠΑ ήταν το… πενιχρό ποσό των 685.000 ευρώ! Όμως, ο ετήσιος οικονομικός απολογισμός της για τα κονδύλια του ΕΣΠΑ (Πίν. 33) είναι μόνο για μύστες γιατί από τα σχετικά νούμερα που παραθέτει δεν μπορεί να εξαχθεί κανένας ισολογισμός. Εντελώς ενδεικτικά ας σημειωθεί ότι οι πληρωμές εντός του έτους είναι μεγαλύτερες από τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν. Αντιθέτως, στις αντίστοιχες εκθέσεις των προηγούμενων ετών4,5 υπάρχει απόλυτος ισολογισμός του αθροίσματος πληρωμών συν υπολοίπου πληρωμών με τις δαπάνες. Κατά τα άλλα, η ΕΘΑΑΕ εισηγείται τη λογοδοσία από τα Πανεπιστήμια.

Η αφανής παρέμβαση

Στην Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) αριθμ. 154781/Ζ1 με ΦΕΚ 5629/τ. Β΄/2-12-2021 με θέμα «Ορισμός κριτηρίων, δεικτών ποιότητας και επιτευγμάτων για την κατανομή της ετήσιας τακτικής επιχορήγησης στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα» μνημονεύεται η εισήγηση του Ανώτατου Συμβουλίου της ΕΘΑΑΕ που απεστάλη προς το Υπουργείο Παιδείας και την οποία το Υπουργείο υιοθέτησε για την έκδοση της ΥΑ.

Η ΥΑ όπως και η σχετική εισήγηση της ΕΘΑΑΕ θέτουν δείκτες ποιότητας για την κατανομή του 20% της ετήσιας τακτικής επιχορήγησης στα Πανεπιστήμια ορισμένοι εκ των οποίων είναι αμφίβολης νομιμότητας. Συγκεκριμένα, οι 2 από τους 5 δείκτες που θέτει η ΥΑ (ο δείκτης «διασύνδεση με την κοινωνία, την αγορά εργασίας και αξιοποίηση της παραγόμενης γνώσης» και ο δείκτης «ποιότητα του πανεπιστημιακού περιβάλλοντος») δεν προβλέπονται από τον νόμο σύμφωνα με τον οποίο «οι δείκτες αυτοί είναι, ιδίως, οι εξής: α) η ποιότητα και αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας […] β) η ερευνητική δραστηριότητα […] γ) η διεθνοποίηση».

Από ό,τι φαίνεται, τόσο το Υπουργείο Παιδείας όσο και οι «άριστοι» της ΕΘΑΑΕ εφαρμόζουν «δημιουργικά» το νόμο. Αλλά και οι διοικήσεις των Πανεπιστημίων δεν φαίνεται να ενοχλούνται από αυτό.

Και ένα επιδόρπιο για το τέλος

Οφείλουμε να υποκλιθούμε στους κανόνες σύγχρονης εθιμοτυπίας και μεθόδων διοίκησης που ακολουθεί η ΕΘΑΑΕ. Παράθεση γευμάτων εργασίας για 6 άτομα με κόστος 450-500 ευρώ έκαστο, πληρωμένα από τον τακτικό προϋπολογισμό6,7. Προσοχή! Τα γεύματα προορίζονταν για τα ίδια τα μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου της ΕΘΑΑΕ, όχι για κάποιους φιλοξενούμενους. Γεύματα εργασίας που κρίθηκαν απαραίτητα «για τη συζήτηση θεμάτων που άπτονται στη διαμόρφωση και υλοποίηση της εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση» ή «για τη συζήτηση, μεταξύ άλλων, θεμάτων που αφορούν στην ακαδημαϊκή ανασυγκρότηση του χάρτη της Ανώτατης εκπαίδευσης και θέματα της εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση».

Εσείς οι Πανεπιστημιακοί, κάνετε γεύματα εργασίας σε trendy μεζεδοπωλεία τις συνεδριάσεις των συλλογικών οργάνων πληρώνοντας από τον τακτικό προϋπολογισμό ή είστε τίποτα τριτοδεύτεροι;

Πάντως, είναι σίγουρο ότι το μέλλον του Δημόσιου Πανεπιστημίου είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αναθέσουμε εργολαβία στα χέρια των μάνατζερς και των επιτροπών «σοφών».

 του Γιώργου Ζερβουδάκη

info-war.gr