Το the Mall και η ικανότητα του Λάτση να βλέπει το μέλλον

Ο υπουργός Πολιτισμού, Αριστείδης Μπαλτάς, παραδέχτηκε στη Βουλή ότι η κυβέρνηση αναγκάστηκε να προχωρήσει στην παραχώρηση του Ελληνικού στο πλαίσιο των ξεχασμένων προαπαιτούμενων της 1ης αξιολόγησης του 3ου Μνημονίου της 2η φορά Αριστεράς. Ωστόσο, υποστήριξε ότι έγιναν αλλαγές στη σύμβαση παραχώρησης υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και υπέρ της διασφάλισης του θετικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος του έργου.

Το μόνο πρόβλημα είναι ότι ο όμιλος Λάτση είχε και παλιότερα αναλάβει ένα δημόσιο έργο «δημοσίου συμφέροντος» το οποίο δεν πήγε και τόσο καλά... για το δημόσιο συμφέρον τουλάχιστον. Λίγες ώρες, λοιπόν, μετά την ανάληψη του έργου στο Ελληνικό και λίγες μέρες πριν την οριστική νομιμοποίηση του μεγαλύτερου αυθαίρετου της Ευρώπης, του The Mall, καθίστε αναπαυτικά και παρακολουθήστε το χρονικό του πιο περίπλοκου σκανδάλου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας:

4 σκάνδαλα, 4 κυβερνήσεις

Η περίπτωση του The Mall ξεκινάει στην αμαρτωλή περίοδο της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων που ανελήφθησαν με προϋπολογισμό λίγο πάνω από 3 δισ. αλλά οι πιο πρόσφατες εκθέσεις υπολογίζουν το τελικό κόστος σε πάνω από 13 δισ. (ίσως ακόμα και 20). Το 2000 ο Δήμαρχος Αμαρουσίου, Παναγιώτης Τζανίκος, αναθέτει στην ολλανδική MDC να μελετήσει την κατασκευή εμπορικού κέντρου το οποίο θα χρησιμοποιείτο στην Ολυμπιάδα ως «χωριό Τύπου».

Σκάνδαλο 1ο: Το έργο που φουσκώνει από μόνο του

Από το 2000 μέχρι το 2003 το έργο «φούσκωσε» τρεις φορές χωρίς ποτέ αυτό να επηρεάσει την ανάδοχο εταιρία

Η ιδέα φαίνεται ότι ενθουσιάζει τον οργανισμό «Αθήνα 2004» και το 2001 υπογράφεται μνημόνιο συνεργασίας. Αμέσως ο Λαλιώτης, υπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ τότε, φέρνει νομοσχέδιο που προβλέπει το πρωτότυπο Χωριό Τύπου με συντελεστή δόμησης 1, αλλάζοντας τη χρήση γης που μέχρι τότε ήταν αμιγούς κατοικίας.

Το έργο όμως αρχίζει να φουσκώνει: Ο Δήμος Αμαρουσίου προχωράει σε συμφωνία με τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) μέσω απαλλοτρίωσης γης ιδιωτών για την κατασκευή εργατικών κατοικιών και παρουσιάζει το τελικό σχέδιο στο οποίο το εμπορικό κέντρο τώρα είναι μεγέθους 16.000 τ.μ. -σχεδόν διπλάσιο. Ως αντάλλαγμα για τη γη του ΟΕΚ προβλέπεται η κατασκευή γραφείων για τον οργανισμού μεγέθους 12.000 τ.μ. Αυτά τα γραφεία δεν κατασκευάστηκαν ποτέ.

Λίγο πριν την έναρξη των έργων ο Τζανίκος σπάει το προσύμφωνο με την MDC -που είχε εκπονήσει τη μελέτη- και η κυβέρνηση αποφασίζει την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για την ανάθεση του έργου με μορφή Σύμπραξης Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Σε αυτόν παίρνουν μέρος η MDC, η κοινοπραξία Ελληνική Τεχνοδομική-ΑΚΤΩΡ, η κοινοπραξία ΑΕΓΕΚ-Ευκλείδη-ΕΚΤΕΡ και η Lamda Development του ομίλου Λάτση. Η τελευταία είναι και αυτή που κερδίζει το έργο.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση την ημέρα της επιλογής της, η Lamda αναμβάνει την δημιουργία «κέντρο πολλαπλών εμπορικών, ψυχαγωγικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων για την εξυπηρέτηση των δημοσιογράφων που θα καταλύσουν στο Χωριό Τύπου και ενιαίο πάρκο 80 στρεμμάτων, που δημιουργείται εξ ολοκλήρου και διαμορφώνει πνεύμονα πρασίνου».

Και οι δύο νόμοι που έφεραν στη Βουλή οι Λαλιώτης και Παπανδρέου, και με τους οποίους το έργο διογκώθηκε κρίθηκαν έπειτα αντιστυνταγματικοί από το ΣτΕ.

Ωστόσο λίγες ημέρες πριν την αναγγελία του πλειοδότη (και ενώ είχαν ήδη ανοίξει οι προσφορές) η Βάσω Παπανδρέου φέρνει αιφνιδιαστικά τροπολογία στη βουλή στο Νόμο 3010/2002 με τον οποίο αφενός εντάσσονται στο έργο τα 43 στρέμματα του ΟΕΚ, αφετέρου διπλασιάζεται ο συντελεστής δόμησης ανεβάζοντας το συνολικό μέγεθος του από 28.000 τ.μ. σε 75.000 τ.μ. φυσικά χωρίς να υπάρχει καμία επιβάρυνση της κατασκευαστικής εταιρίας.

Η τροπολογία αυτή προκαλεί έντονες αντιδράσεις από πλευράς Νέας Δημοκρατίας (αντιδράσεις που ξεχάστηκαν όταν τελικά έγινε κυβέρνηση) αλλά και από μερίδα πολιτών του Δήμου Αμαρουσίου που προσφεύγουν στο ΣτΕ καταθέτοντας ασφαλιστικά μέτρα τα οποία κερδίζουν. Ένα μήνα μετά όμως σε νέα συνεδρίαση το ΣτΕ αποφασίζει την κατάργησή τους για λόγους «εθνικού δημοσίου συμφέροντος». Το ΣτΕ δέχεται την εισήγηση της κυβέρνησης ωστόσο επιβάλλει στη Lamda «να πάρει έγκριση της αρχιτεκτονικής επιτροπής, κυκλοφοριακή μελέτη και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων πριν ξεκινήσει η κατασκευή του έργου», κάτι που η εταιρία δεν κάνει ποτέ.

Σκάνδαλο 2ο: Όταν ο Βενιζέλος νίκησε το ΣτΕ και φούσκωσε λίγο ακόμα (το έργο, όχι ο Βενιζέλος)

Η αστυνομία αρνήθηκε να εκτελέσει την απόφαση του ΣτΕ επικαλούμενη οδηγία από το ΥΠΕΧΩΔΕ

Ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 2003, η Ολομέλεια του ΣτΕ εκδικάζει την κύρια προσφυγή περί αντισυνταγματικότητας και εκδίδει μια απόφαση που προκαλεί αίσθηση: Και οι δύο νόμοι που προωθήθηκαν για την κατασκευή του έργου (2947/2001 - Λαλιώτης & 3010/2002 - Παπανδρέου) κρίνονται αντισυνταγματικοί και το ΣτΕ ακυρώνει επίσης όλες τις διοικητικές αποφάσεις που βασίστηκαν σε αυτούς. Οι μπουλντόζες όμως δεν σταματούν. Η Εισαγγελία Αθηνών στέλνει έγγραφο ζητώντας από την αστυνομία να επέμβει προκειμένου να σταματήσει την κατασκευή αλλά η αστυνομία επικαλείται μια μυστήρια «οδηγία της υπηρεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ» βάσει της οποίας «δεν μπορεί να εκτελέσει την εισαγγελική παραγγελία». Στη συνέχεια τόσο ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Αθηνών, κ. Μπάγιας, όσο και ο εφέτης κ. Ντένψιας, παρά τις συνεχόμενες οχλήσεις από τους πολίτες που είχαν προσφύγει στο ΣτΕ (με κεντρική φυσιογνωμία τον Δορύλαο Κλαπάκη που κίνησε την διαδικασία στο Συμβούλιο), αρνούνται να τηρήσουν την απόφαση του ΣτΕ.

Το νομικό τρικ του Βενιζέλου για να παρακάμψει τις αποφάσεις του ΣτΕ έγινε κτήμα όλων των υπόλοιπων κυβερνήσεων που το χρησιμοποιούν από τότε σταθερά για υποθέσεις που οι δικοικητικές πράξεις κινδυνεόυν να κριθούν αντισυνταγματικές.

Επτά μήνες αργότερα το έργο συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς, ενώ στο εργοτάξιο έχει υπάρξει ήδη νεκρός εργάτης. Οι πολίτες που αντιστέκονται είναι έτοιμοι να προσφύγουν ξανά στο ΣτΕ για νέα ασφαλιστικά μέτρα -αφού η απόφαση του ανώτατου δικαστικού οργάνου της χώρας δεν εκτελείται- αλλά τότε επεμβαίνει ο Ευάγγελος Βενιζέλος, υπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ, με μια δαιμόνια νομική ιδέα: Φέρνει νέο νομοσχέδιο (3207/2003) στο οποίο ενσωματώνει τις άδειες δόμησης και τις υπόλοιπες διοικητικές πράξεις παρακάμπτοντας το Συμβούλιο Επικρατείας, το οποίο έχει μεν δικαίωμα να ακυρώνει εκτελεστέες πράξεις αλλά όχι και ολόκληρους νόμους. Έτσι το ελληνικό δημόσιο έχει πλέον στη διάθεσή του ένα νόμο που περιλαμβάνει κατόψεις και πληροφορίες για το εμβαδό σε τουαλέτες. Το νέο νομοσχέδιο έχει μικρότερο συντελεστή δόμησης κατά 0,1 μονάδα (1,9 αντί για 2) αλλά πλέον η Lamda κερδίζει ένα ακόμα οικοδομικό τετράγωνο μεγέθους 17.000 τ.μ. Το σύνολο του έργου φτάνει έτσι αισίως τα 87.255 τ.μ., φυσικά χωρίς καμία επιβάρυνση για την ανάδοχο εταιρία. Το «Χωριό Τύπου» τελικά παραδίδεται λίγες ημέρες πριν την έναρξη των αγώνων αλλά εκεί τελικά διαμένουν μόλις 1.400 δημοσιογράφοι από τους 5.000 που προέβλεπε η σύμβαση.

Σκάνδαλο 3ο: Τα εκατομμύρια που έχασε το δημόσιο (με τη βοήθεια του δημοσίου)

Στις 25 Νοεμβρίου του 2005 ο Δημήτρης Σιούφας, ως υπουργός Ανάπτυξης, κόβει την κορδέλα του νέου The Mall και κάνει μια βόλτα στα καταστήματα. Κανένα από αυτά δεν έχει νόμιμη άδεια αφού η Lamda εκμισθώνει τους χώρους χωρίς δικαίωμα μιας και το κτήριο ανήκει ακόμα στον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας. Η υπόθεση αυτή έφτασε μερικά χρόνια αργότερα -το 2009- στη δίωξη του Δ.Σ. του ΟΕΚ σε βαθμό κακουργήματος για την παραχώρηση των 43 στρεμμάτων χωρίς ανταλλάγματα. Ο ανακριτής υπολόγισε τη ζημιά του ελληνικού δημοσίου σε 243 εκατομμύρια ευρώ, η υπόθεση όμως μπήκε στο αρχείο αμέσως μετά την άσκηση της δίωξης μετά από διαφωνία στο Δικαστικό Συμβούλιο.

O εισαγγελέας διαφθοράς υπολογίζει τη ζημιά του δημοσίου σε 243 εκατομμύρια ευρώ - η υπόθεση όμως αρχειοθετείται

Λίγους μήνες μετά την έναρξη της λειτουργίας του εμπορικού κέντρου ξεσπάει νέο σκάνδαλο και ο πρόεδρος του ΟΕΚ οδηγείται σε παραίτηση όταν έρχονται στοιχεία στη δημοσιότητα περί μίζας που φέρεται να ζήτησε από τον επιχειρηματία Εμφιετζόγλου για την οριστική παραχώρηση των 43 στρεμμάτων στη Lamda. Το πρόβλημα λύνει τελικά ένας άλλος μεγάλος νομικός της χώρας: Ο Προκόπης Παυλόπουλος, τότε υπουργός εσωτερικών, που καταθέτει τροπολογία με την οποία αλλάζει λίγες λέξεις στον παλιό νόμο του Βενιζέλου στον οποίο αναγραφόταν ότι τα στρέμματα του οργανισμού παραχωρήθηκαν για την ανέγερση του Χωριού Τύπου και πλέον ο νόμος αναγράφει ότι «ο ΟΕΚ παραχωρεί την έκταση των 43 στρεμμάτων στη Lamda για να χτιστεί το Mall».

 Ο Προκόπης Παυλόπουλος το 2001 κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ για το the Mall χαρκτηρίζοντάς το πληντύριο συμφερώντων αλλά τελικά μάλλον άλλαξε γνώμη.

Το Νοέμβριο του 2006, η Lamda Development ανακοινώνει την πώληση του μισού της μεριδίου στην τράπεζα HSBC με τη μέθοδο sale and leaseback. Στο εξής οι δύο εταίροι κατέχουν από 49,2% ενώ το υπόλοιπο ανήκει στον Δήμο Αμαρουσίου. Το ακίνητο που αγοράστηκε από τον ΟΕΚ το 2005 για 38 εκατ. λίγο πριν τα εγκαίνιά του το Mall είχε τώρα αγοραία αξία 215 εκατ. ευρώ. Αλλά εννέα μήνες μετά, το μισό πουλήθηκε για 210 εκατ. ευρώ στην HSBC, ενώ το 2007 η αγοραία αξία του έφτασε τα 674 εκατ. ευρώ.

Στο τελικό έργο που παραδόθηκε (και το ελληνικό κράτος αποδέχτηκε) ξεχάστηκε το πάρκο-πνεύμονας πρασίνου των 80 στρεμμάτων και τα γραφεία το ΟΕΚ. Το κτήριο του Mall δεν χρησιμοποιήθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες αφού παραδόθηκε ενάμιση χρόνο μετά και τα 28 καταστήματά του λειτουργούσαν επί χρόνια χωρίς τις άδειες των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους.

Σκάνδαλο 4ο: Αν το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις (αλλά δεν χρειάζεται, σώζεται και από μόνο του)

Το 2014 το The Mall είναι πλέον γνωστό για δύο λόγους: Επειδή είναι το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Αθήνας και επειδή είναι το μεγαλύτερο αυθαίρετο της Ευρώπης. Αυτό, όμως, το τελευταίο, τώρα μπορούσε να διορθωθεί.

Με την απόφαση του ΣτΕ το 2014 η Lamda Developments μπορούσε να νομιμοποιήσει το Mall με 10.000€ - Αλλά δεν το έκανε.

Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο με την απόφαση 376/2014 κάνει μια εντυπωσιακή τρίπλα και ενώ δέχεται τις προσφυγές των πολιτών του Δήμου Αμαρουσίου ανοίγει ένα παράθυρο το οποίο χρησιμοποιεί η κυβέρνηση Σαμαρά για να εντάξει το Mall στις στρατηγικές επενδύσεις Fast Track. Έτσι η Lamda με ένα πρόστιμο μόλις 10.000 ευρώ, χωρίς κανένα πρόστιμο για ανέγερση αυθαιρέτου και με την υπόσχεση για επενδύσεις ενεργειακής αναβάθμισης έχει την δυνατότητα να νομιμοποιήσει για πάντα το εμπορικό κέντρο των 75.000 τετραγωνικών.

Εσείς τι θα κάνατε αν είχατε στην κατοχή σας ένα αυθαίρετο 75.000 τ.μ. και μπορούσατε να το νομιμοποιήσετε με 10.000 ευρώ; Ο Λάτσης πάντως δεν το πλήρωσε, ενώ και η επένδυση των 10 εκατομμυρίων ευρώ για την ενεργειακή του αναβάθμιση με την οποία εντάχθηκε στο πρόγραμμα Fast Track δεν ξεκίνησε ποτέ. Η Olympia Village, η εταιρία του ομίλου Λάτση που διαχειρίζεται το εμπορικό κέντρο, θεώρησε, σύμφωνα με υπόμνημά της στην Περιφέρεια Αττικής, ότι δεν είναι πλέον υποχρεωμένη να προβεί σε καμία ενέργεια αφού βάσει του νόμου 4269/2015 που έφερε η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ λίγες μέρες πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου πέρυσι, άλλαξαν οι χρήσεις γης σε όλη τη χώρα και με τους νέους συντελεστές στην περιοχή το κτήριο δεν θεωρείται πλέον αυθαίρετο.

Κι αν το μέτρημα σας έχει βγάλει τρεις τις κυβερνήσεις που χαρίστηκαν στον Όμιλο Λάτση μη βιαστείτε να μας διορθώσετε, γιατί μόλις πριν λίγες ημέρες το Υπουργείο Περιβάλλοντος -του Οικολόγου-Πράσινου κύριου Τσιρώνη- δημοσίευσε σε μια υποσελίδα του υπουργείου την «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για το πρώην Ολυμπιακό Χωριό Τύπου στο Μαρούσι» για διαβούλευση λίγων ημερών (λήγει 30 Σεπτεμβρίου).

  Την εβδομάδα που μας πέρασε το υπουργείο Περιβάλλοντος έδωσε σε δημόσια διαβούλευση λίγων ημερών περιβαλλοντική μελέτη με την οποία χαρίζονται οριστικά ακόμα και τα 10.000€ στον όμιλο Λάτση.

Σύμφωνα με την μελέτη αυτή το The Mall «ενισχύει την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής διασφαλίζοντας όμως παράλληλα την προστασία του περιβάλλοντος και την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε σχέση πάντα με το μέγεθος και τη δραστηριότητά του» και «το περιβαλλοντικό ισοζύγιο από την εφαρμογή του Σχεδίου εκτιμάται θετικό λόγω των εκτεταμένων χώρων πρασίνου που εξασφαλίζονται στην περιοχή μελέτης». Άλλωστε η «πολεοδομική και λειτουργική οργάνωση με την οποία υλοποιήθηκε το Ολυμπιακό Χωριό Τύπου έχει μικρές διαφοροποιήσεις σχετικά με τις χρήσεις γης προσαρμοσμένες στις διατάξεις του νέου πλαισίου που καθόρισε ο Ν. 4269/2014».

Και αυτό το τελευταίο είναι ακριβώς το επιχείρημα της Lamda, η οποία επέδειξε αξιοζήλευτη επιμονή επί 13 χρόνια στην παρανομία, αγνοώντας όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τους νόμους του ελληνικού κράτους, μέχρι που ήρθε η δικαίωση της με την αλλαγή των ίδιων των νόμων του ελληνικού κράτους.
Τώρα, λοιπόν, ο Όμιλος Λάτση είναι πια νόμιμος και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να αναλάβει και την επένδυση στο «Ελληνικό». Το άλλο μεγάλο έργο στο οποίο έχει υποσχεθεί ότι θα δημιουργήσει έναν υπέροχο πνεύμονα πρασίνου... Τουλάχιστον βάσει της τρέχουσας νομοθεσίας. Γιατί ξέρετε πως είναι αυτά...