Όταν οι εκπαιδευτικοί μπαίνουν στο μικροσκόπιο, στο μεγεθυντικό φακό και στο σκόπευτρο των γονέων

Είναι ωφέλιμη η σχέση των εκπαιδευτικών με τους γονείς; Όχι απλά είναι ωφέλιμη, είναι απαραίτητη. Για την ακρίβεια είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το θέμα όμως είναι η σχέση αυτή να καθίσταται γόνιμη και αρμονική.   Οι ρόλοι του γονέα και του εκπαιδευτικού είναι συμπληρωματικοί και διακριτοί μεταξύ τους αλλά τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί υπερβολικά η επικάλυψη, κυρίως λόγω των γονέων που παρεμβαίνουν στη δουλειά των εκπαιδευτικών.

Πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν τους εκπαιδευτικούς ως εχθρούς και όχι ως συμμάχους στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Πολλοί εκπαιδευτικοί, από την άλλη πλευρά, αντιδρούν με υπερβολικά αμυντικό τρόπο και με καχυποψία στις ανησυχίες, παρατηρήσεις και παράπονα που τους εκφράζουν οι γονείς. Φαίνεται ότι στις μέρες μας επικρατεί ανταγωνισμός και ότι έχει χαθεί η απαραίτητη εμπιστοσύνη.

Το κείμενο αυτό ασχολείται με τα λάθη που κάνουν πολλοί γονείς στις μέρες μας όχι όμως με σκοπό να κατηγορήσει τους γονείς. Στόχος  του είναι η συνειδητοποίηση των λαθών που κάνουν πολλοί γονείς, όσον αφορά την συμπεριφορά τους απέναντι στους εκπαιδευτικούς των παιδιών τους, ως απαραίτητη πρώτη προϋπόθεση της αποφυγής τους. Λανθασμένες συμπεριφορές βέβαια έχουν και πολλοί εκπαιδευτικοί απέναντι σε γονείς αλλά αυτές δεν εμπίπτουν στο αντικείμενο αυτού του συγκεκριμένου κειμένου.

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΓΟΝΕΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

Γονείς που απαξιώνουν τους εκπαιδευτικούς μπροστά στο παιδί τους

Πολλοί γονείς με το παραμικρό παράπονο που μπορεί να εκφράσουν τα παιδιά τους για το σχολείο ή για κάποιον εκπαιδευτικό τρέχουν την άλλη μέρα στο σχολείο «να καθαρίσουν». Αρκετοί από αυτούς μάλιστα θεωρούν δεδομένα τα όσα τους μεταφέρει το παιδί τους στο σπίτι χωρίς να αναρωτιούνται καθόλου μήπως είναι παραμορφωμένα ή μεγεθυμένα από τη παιδική ματιά και υπερβολή. Και δεν φτάνει μόνο αυτό αλλά απαξιώνουν τους εκπαιδευτικούς αυτούς μπροστά στο παιδί τους και ύστερα κατηγορούν τους εκπαιδευτικούς  γιατί δεν εμπνέουν σεβασμό στο παιδί τους. Με αυτόν όμως τον τρόπο ακυρώνουν εκείνη τη σχέση πάνω στην οποία στηρίζεται το μεγαλύτερο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τη σχέση μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού. Βλέπετε τα παιδιά μαθαίνουν μόνο από εκείνους τους εκπαιδευτικούς που εκτιμούν και συμπαθούν.   

Γονείς με «σύνδρομο της κουκουβάγιας»

Μεγάλη μερίδα γονέων χαρακτηρίζεται από το «σύνδρομο της κουκουβάγιας» και βλέπουν το παιδί τους ως το πιο καλό και το πιο έξυπνο που υπάρχει. Αν πάρει κακό βαθμό φταίνε τα θέματα που δεν ήταν καλά ή ότι αδικήθηκε από τον εκπαιδευτικό. Αν υποπέσει, ως παιδί,  σε κάποιο παράπτωμα τότε φταίνε τα άλλα παιδιά που το παρέσυραν. Αν κάποιος εκπαιδευτικός του κάνει αυστηρή παρατήρηση ή επίπληξη τότε το έχει στοχοποιήσει (δεν κατανοούν ότι πολλές φορές ο εκπαιδευτικός οφείλει να γίνει και αυστηρός απέναντι στο παιδί). Αν το παιδί τους μιλάει και ενοχλεί το μάθημα φταίει ο εκπαιδευτικός που δεν μπορεί να επιβληθεί στην τάξη. Το δικό τους παιδί είναι πάντοτε το θύμα και ποτέ δεν κάνει λάθη. Όμως οι γονείς αυτοί δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τους ότι τα παιδιά ωριμάζουν μόνο με ανάληψη ευθυνών. Η πλήρης απαλλαγή των παιδιών από τις ευθύνες τους είναι ένας εύκολος και καλοστρωμένος δρόμος που όμως οδηγεί σε αδιέξοδο.

Γονείς που ακυρώνουν τον παιδαγωγικό ρόλο των εκπαιδευτικών

Πολλοί γονείς θεωρούν ότι αυτοί ξέρουν καλύτερα τι είναι καλό για το παιδί τους ακόμα και σε πολύ εξειδικευμένα παιδαγωγικά θέματα και απαιτούν από τους εκπαιδευτικούς να προσαρμοστούν στις δικές τους απόψεις. Καλό θα είναι οι γονείς αυτοί να αποδεχτούν ότι στα θέματα που αφορούν την εκπαίδευση του παιδιού οι εκπαιδευτικοί ξέρουν καλύτερα και ότι οι εκπαιδευτικοί βλέπουν και διαφορετικές πλευρές του παιδιού τους που εκείνοι δεν μπορούν να δουν είτε γιατί δεν έχουν τις απαραίτητες παιδαγωγικές γνώσεις είτε γιατί αυτές οι πλευρές δεν εκδηλώνονται στο σπίτι. Είναι σύνηθες φαινόμενο τα παιδιά να συμπεριφέρονται αλλιώς όταν είναι οι γονείς τους μπροστά και αλλιώς όταν δεν είναι.       

Γονείς που στο σπίτι κάνουν τη δουλειά των εκπαιδευτικών

Πάρα πολλοί γονείς διαβάζουν τα παιδιά τους στην προσπάθεια τους εκείνα να επιτύχουν υψηλότερες επιδόσεις. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά εθίζονται στην εξωσχολική βοήθεια που κάποια στιγμή αναγκαστικά μετασχηματίζεται σε φροντιστηριακή βοήθεια. Έτσι τελικά φτάνουμε σε αυτό τον εκφυλισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας όπου τα παιδιά διδάσκονται έξω από το σχολείο και εξετάζονται στο σχολείο. Η παρακολούθηση της παράδοσης του μαθήματος στο σχολείο φυσικά γίνεται μη απαραίτητη και βαρετή για τα παιδιά  ειδικά στην περίπτωση που οι γονείς μπαίνουν στον πειρασμό να τα διαβάσουν και στο παρακάτω μάθημα χαλώντας ένα από τα βασικότερα κίνητρα μάθησης : το στοιχείο της έκπληξης .

Γονείς που με την παραμικρή αφορμή αναλαμβάνουν δράση

Καθημερινά τα γραφεία των διευθυντών των σχολείων δέχονται ένα μεγάλο αριθμό τηλεφώνων από γονείς που κάνουν παράπονα για την συμπεριφορά κάποιου εκπαιδευτικού απέναντι στο παιδί τους. Δεν μιλάμε για τις περιπτώσεις εκείνες που ο εκπαιδευτικός έχει ξεφύγει από τα όρια. Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μιλάμε για απλά καθημερινά θέματα όπου είτε ο εκπαιδευτικός είχε λάθος χειρισμό ή το παιδί παρεξήγησε. Οι γονείς αυτοί δεν συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι σε αυτό τον κόσμο. Ότι δεν υπάρχουν ούτε τέλειοι εκπαιδευτικοί, ούτε τέλειοι μαθητές αλλά ούτε και τέλειοι γονείς. Ότι είναι ανθρώπινο όλοι να κάνουν λάθη. Ότι η εκπαιδευτική διαδικασία είναι μια δυναμική κατάσταση όπου οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές δοκιμάζουν και κάνουν λάθη μέχρι να οδηγηθούν στο σωστό. Οι γονείς αυτοί είναι υπερβολικά καχύποπτοι απέναντι στους εκπαιδευτικούς και δεν δείχνουν καμία ανοχή στο παραμικρό λάθος τους. Όμως τότε είναι οι γονείς που κάνουν ένα ανεπανόρθωτο σφάλμα που έχει αρνητικές συνέπειες στο παιδί τους : Υπογραμμίζουν την συμπεριφορά του εκπαιδευτικού και το παιδί βγάζει το συμπέρασμα ότι ο εκπαιδευτικός είναι το έχει στοχοποιήσει , οπότε πλέον δεν μπορούμε ούτε καν να μιλάμε για εκπαιδευτική διαδικασία. Οι γονείς, είναι αλήθεια ότι, κάποιες φορές πρέπει να αναλαμβάνουν δράση οι ίδιοι αλλά οφείλουν πρώτα να ζυγίζουν την βαρύτητα των περιπτώσεων πριν το πράξουν.   

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΠΟΛΛΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΚΑΤΕΙΛΗΜΜΕΝΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΑΙΝΟΥΝ ΣΕ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥΣ

 Η συστηματική απαξίωση των εκπαιδευτικών, από τα ΜΜΕ και μέρος των πολιτικών, που έχει πάρει απίστευτες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Οι χαρακτηρισμοί  καλοπληρωμένοι, τεμπέληδες, ανάξιοι  και υπεράριθμοι αμαυρώνουν την εικόνα των εκπαιδευτικών και εσκεμμένα δημιουργούν φαινόμενα κοινωνικού αυτοματισμού εναντίον τους.

Η επένδυση που κάνουν οι γονείς στην σχολική επιτυχία των παιδιών τους. Όταν ένας γονέας επικεντρώνει σχεδόν όλο την αποστολή του στο πως θα βοηθήσει το παιδί του να πετύχει στο πανεπιστήμιο, όταν έχει ξοδέψει ατέλειωτο χρόνο για να διαβάσει το παιδί του, όταν έχει ξοδέψει μεγάλα ποσά για φροντιστήρια και όταν θεωρεί ότι η επιτυχία του παιδιού είναι η πιο σημαντική στιγμή για να λάμψει ο ίδιος και να διεκδικήσει τρόπαια τότε δεν χρειάζεται να απορούμε γιατί είναι τόσο απαιτητικός , τόσο πιεστικός και ενίοτε επιθετικός απέναντι στους εκπαιδευτικούς. Έχει οικειοποιηθεί, έχει κάνει δικό του τον αγώνα του παιδιού του. Κάθε κακός βαθμός του παιδιού μεταφράζεται, στο μυαλό του ως δική του αποτυχία αφού αυτός τον διάβασε ή του έδωσε εξωσχολική βοήθεια. Κάθε επίπληξη που δέχεται το παιδί μεταφράζεται ως κατηγορία εναντίον του για την ανατροφή που έδωσε στο παιδί του. Οι κάθε είδους δοκιμασίες του παιδιού του γίνονται δικές του δοκιμασίες. Είναι φανερή η σύνδεση που κάνει υποσυνείδητα ότι η δική του επιτυχία ως γονέας είναι η επιτυχία των παιδιών του. Ίσως  και να είναι χαριτωμένες οι συμπεριφορές των γονέων και που δείχνουν την πλήρη ταύτισή τους με την εκπαίδευση των παιδιών τους όπως οι εκφράσεις «πήραμε καλούς βαθμούς» ή «αύριο γράφουμε μαθηματικά» ή οι εικόνες των κρεμασμένων πάνω στα κάγκελα του σχολείου γονέων τις ημέρες των πανελλαδικών εξετάσεων. Από την άλλη όμως εκφράζουν υπερβολή και παθογένεια.   

 Ενώ στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες ο παρεμβατισμός των γονέων στο σχολείο θεωρείται μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα και λαμβάνονται μέτρα ( κυρίως συμβουλευτικά) στη χώρα μας θεωρείται ως δυναμικός τρόπος διεκδίκησης ποιότητας εκπαίδευσης για το παιδί τους.

Το νομικό πλαίσιο στη χώρα μας αφήνει εντελώς απροστάτευτους τους εκπαιδευτικούς και αναγκάζει τους διευθυντές να ερευνούν ακόμα και την παραμικρή παράλογη καταγγελία του γονέα ο οποίος όμως ενθαρρύνεται από μια τέτοια αμυντική συμπεριφορά της διεύθυνσης. 

Οι δύσκολες εποχές που ζούμε λειτουργούν ως λίπασμα καλλιέργειας τάσεων ανθρωποφαγίας και μετάθεσης των προβλημάτων σε ομάδες ή πρόσωπα που κατά προτίμηση έχουν μικρή δυνατότητα αντίστασης, όπως οι εκπαιδευτικοί.  

Οι γονείς έχουν απόλυτα χρησιμοθηρική στάση απέναντι στην εκπαίδευση των παιδιών τους . Για αυτούς η εκπαίδευση είναι ένα απλό εργαλείο επιτυχίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, κοινωνικής αναγνώρισης και επαγγελματικής αποκατάστασης. Κατά συνέπεια είναι πεπεισμένοι ότι ο εκπαιδευτικός έχει μια και μόνο αποστολή: να προετοιμάσει τα παιδιά γι’ αυτό τον μονοσήμαντο στόχο. Για αυτό τον λόγο θεωρούν ως περιττό οτιδήποτε άλλο προσφέρει ο εκπαιδευτικός και που έχει σκοπό την γενικότερη παιδεία , την καλλιέργεια και την ωρίμανση του παιδιού τους. Λυπάμαι που διαπιστώνω ότι όσο και να παραπονιούνται οι γονείς για το εξεταστικοκεντρικό χαρακτήρα του σχολείου που τους κάνει να ματώνουν οικονομικά, είναι και η δική τους προσδοκία από το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς που ενισχύει αυτό τον χαρακτήρα.   

Πολλοί άνθρωποι από την στιγμή που γίνονται γονείς αφήνουν στην άκρη οποιαδήποτε δική τους φιλοδοξία, οποιαδήποτε ενασχόληση που προκαλούσε δική τους ευχαρίστηση και ταυτίζουν τον κόσμο τους με τον κόσμο των παιδιών τους. Σαφώς βέβαια υπάρχει και ολόκληρη βιομηχανία που τους παρασύρει: τα παιδικά πάρτι, οι απίστευτες εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών, η συλλογή πτυχίων που πιστοποιούν προσόντα κ.α. Οι γονείς αυτοί θα ισχυριστούν ότι είναι εγωιστικό να ασχολούνται με τον εαυτό τους και όχι με τα παιδιά τους. Η αλήθεια όμως είναι ότι όσο αδειάζει η δική τους ζωή τόσο προσπαθούν να την γεμίσουν με τη ζωή των παιδιών τους. Αυτοί οι γονείς από τη στιγμή που έχουν βάλει τις ζωές των παιδιών τους στο μεγεθυντικό φακό είναι φυσικό να βλέπουν και μεγεθυμένες τις συμπεριφορές των εκπαιδευτικών απέναντι στα παιδιά τους.

ΜΙΑ ΠΑΡΑΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΧΡΕΙΑΣΤΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ

Η αντιπαράθεση γονέων και εκπαιδευτικών είναι αναμφισβήτητα εντελώς παράλογη και αχρείαστη από τη στιγμή που και οι δύο προσδοκούν το καλό των παιδιών. Τελικά αυτή την αντιπαράθεση την πληρώνουν τα ίδια τα παιδιά. Γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουν να αφήσουν στην άκρη τις προκαταλήψεις και να καλλιεργούν σχέσεις εμπιστοσύνης. Αντί να μπαίνει ο ένας στα χωράφια του άλλου είναι προτιμότερο να μπαίνει στη θέση του άλλου με σκοπό την κατανόησή του. 

Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός