Πως το παγωτό έγινε το «μυστικό όπλο» της Αμερικής στον πόλεμο

Κι όμως το παγωτό έχει τη δική του μυστική… πολεμική ιστορία. Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κι ενώ οι περισσότερες χώρες απαγόρευαν το παγωτό, ως πολυτέλεια, δίνοντας βάρος στην παραγωγή άλλων ειδών τροφίμων, οι ΗΠΑ επένδυσαν σε αυτό, καθιστώντας το βασικό είδος διατροφής από τα νοσοκομεία έως και το στρατό.

Ξόδεψαν μάλιστα πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια για ένα πλωτό εργοστάσιο παγωτού. Έτσι με ένα τρόπο το παγωτό αποτέλεσε «μυστικό όπλο» της Αμερικής στη διάρκεια του πολέμου αφού χρησιμοποιήθηκε για την υποστήριξη των στρατιωτικών και βιομηχανικών μονάδων επί δεκαετίες. 

Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο στρατός εξέφραζε μεγάλες ανησυχίες σχετικά με τις προμήθειες του φαγητού, καθώς έβλεπε ότι οι στρατιώτες είχαν ανάγκη πρόσληψης θερμίδων προκειμένου να έχουν δυνάμεις για τον πόλεμο. Κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, υπεύθυνος γι’ αυτή τη δουλειά ήταν ο Χέρμπερτ Χούβερ, που έγινε ο πρώτος διαχειριστής και στρατιωτικός σύμβουλος της Αμερικανικής Υπηρεσίας Τροφίμων. 

Ήταν αυτός που με μότο «τα τρόφιμα θα κερδίσουν τον πόλεμο», έπεισε τα αμερικανικά νοικοκυριά να σταματήσουν να καταναλώνουν συγκεκριμένα προϊόντα, θυσιάζοντας το σιτάρι, τη ζάχαρη, το κρέας και τα λιπαρά προϊόντα. Το αποτέλεσμα ήταν ο γρήγορος τριπλασιασμός των εξαγωγών τροφίμων, που έδωσαν περισσότερους από 18 εκατομμύρια τόνους βασικών προϊόντων μόνο για το πρώτο έτος της Αμερικής στον πόλεμο. 

Η βιομηχανία παγωτού τότε έκανε το πρώτα της βήματα. Και είχε λόγο. Απαίτησε όχι μόνο θερμίδες αλλά και απολαύσεις για τους στρατιώτες της χώρας στο εξωτερικό. «Αν οι γιατροί της Αγγλίας γνωρίζαν τι ακριβώς κάνουν οι δικοί μας γιατροί, κάθε νοσοκομείο θα έδινε από ένα παγωτό στους ασθενείς του», έγραφε δημοσίευμα της «Επιθεώρησης του Παγωτού», το 1918. Ήταν το έτος που οι παγωτοβιομηχανίες ζήτησαν από την Ουάσιγκτον να παρέμβει για την επιδότηση εργοστασίων παγωτών της Allied σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπως γράφει το «The Atlantic». 

«Σε αυτή τη χώρα κάθε νοσοκομείο χρησιμοποιεί το παγωτό ως φαγητό και οι γιατροί δεν θα ήξεραν τι να κάνουν χωρίς αυτό. Αλλά τι συμβαίνει με τους τραυματισμένους ασθενείς μας που βρίσκονται στη Γαλλία; Τι θα γίνει όταν βρεθούν στο κρεβάτι και επιθυμήσουν ένα πιάτο από το καλό αμερικάνικο παγωτό; Γνωρίζουμε ότι τα παγωτά στη Γαλλία θεωρούνται ταμπού και για αυτό οφείλουμε να πιέσουμε κάποιον εκπρόσωπο να τα προωθήσει εκεί», προσθέτει το δημοσίευμα.

Η βιομηχανία παγωτού βέβαια δεν είχε μεγάλη δύναμη εκείνη την εποχή, καθώς μόνο λίγοι Αμερικάνοι είχαν κατάψυξη. Παράλληλα, ο Χούβερ είχε υποβαθμίσει την έλλειψη εγχώριων προμηθειών ζάχαρης, ελπίζοντας να αποφύγει τον πανικό που θα μπορούσε να προκληθεί στον κόσμο. Δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου ζάχαρη για την Αμερική, πόσο μάλλον για τους συμμάχους στη Γαλλία και την Αγγλία και η προώθηση του παγωτού στα νοσοκομεία δεν θα βοηθούσε καθόλου. Αντί λοιπόν να ενισχύσει την παραγωγή παγωτού, ο Χούβερ διέταξε τη μείωση της εγχώριας παραγωγής κι έτσι το καλοκαίρι του 1918 «το παγωτό δεν θεωρήθηκε πλέον τόσο απαραίτητο ώστε να δικαιολογεί την ελεύθερη χρήση της ζάχαρης στην κατασκευή του». 

Ωστόσο, αυτό θα άλλαζε δραστικά στις δύο επόμενες δεκαετίες, εξαιτίας των επιπτώσεων της ποτοαπαγόρευσης και της Μεγάλης Ύφεσης. Όταν η 18η τροποποίηση απαγόρευσε την πώληση οινοπνευματωδών ποτών το 1920, πολλά αμερικανικά ζυθοποιεία, μεταξύ των οποίων το Yuengling και το Anheuser-Busch, στράφηκαν στη σόδα και το παγωτό για να παραμείνουν σε λειτουργία. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, οι Αμερικανοί κατανάλωναν τεράστιες ποσότητες παγωτού την ημέρα, που αποτελούσε τη νέα τους απόλαυση αφού δεν μπορούσαν να καταναλώσουν αλκοόλ - τουλάχιστον νόμιμα. 

Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, πολλές χώρες απαγόρευσαν το παγωτό, προωθώντας άλλα είδη τροφίμων, όμως στις ΗΠΑ το παγωτό είχε γίνει αναπόσπαστο κομμάτι, τόσο στη διατροφή, όσο και στον αμερικανικό τρόπο ζωής, συνεπώς και στις στρατιωτικές δυνάμεις. Το 1942, όταν οι ιαπωνικές τορπίλες χτύπησαν το U.S.S. Lexington, το δεύτερο μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο του Ναυτικού, κι αυτό άρχισε να βυθίζεται αργά, το πλήρωμα φέρεται να εγκατέλειψε το πλοίο αφού πρώτα «διέρρηξε» τον καταψύκτη και έφαγε όλο το παγωτό που υπήρχε μέσα! Χρησιμοποίησαν ως μπολ τα κράνη τους…

Το 1943, τα αμερικανικά πληρώματα βαρέων βομβαρδιστικών αεροπλάνων κατάλαβαν ότι μπορούσαν να φτιάξουν παγωτό πάνω από τα εδάφη των εχθρών, τοποθετώντας μείγματα στους πυροβολικούς θαλάμους πριν από την εκάστοτε αποστολή τους. Μέχρι τη στιγμή της προσγείωσης η κρέμα θα είχε καταψυχθεί από το υψόμετρο και στη συνέχεια θα γινόταν πιο μαλακή από τις δονήσεις του κινητήρα και τις αναταράξεις. Σε ένα άλλο παραλειπόμενο, στρατιώτες ξηράς φέρονται να αναμειγνύουν χιόνι με λιωμένες ράβδους σοκολάτας, στην προσπάθεια τους να δημιουργήσουν ένα σορμπέ.

Σημειώνεται, ότι το αμερικανικό ναυτικό δαπάνησε 1 εκατομμύριο δολάρια το 1945 για να μετατρέψει ένα ποταμόπλοιο σε πλωτό εργοστάσιο παγωτού, ώστε να αυτό να μπορεί να ρυμουλκείται γύρω - γύρω στον Ειρηνικό Ωκεανό, διανέμοντας παγωτά σε πλοία που δε μπορούσαν να παράγουν τα δικά τους. Επιπλέον, ο στρατός των ΗΠΑ κατασκεύασε μικρά εργαστήρια παραγωγής παγωτού ακόμη και στα μέτωπα. 

Το κερασάκι στην τούρτα ήρθε δέκα χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας, όταν ο στρατηγός Λιούις Μπ. Πούλερ προσπάθησε να πείσει το Πεντάγωνο ότι το παγωτό ήταν ένα «γυναικείο» τρόφιμο και ότι τα στρατεύματα θα έπρεπε να είναι σκληρότερα και να καταναλώνουν άλλα προϊόντα της αμερικανικής κουλτούρας, όπως η μπύρα και το ουίσκι. Το Πεντάγωνο απάντησε με μια επίσημη δήλωση που διασφάλιζε ότι θα σέρβιραν στους στρατιώτες παγωτό τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα.

Αναζητώντας τις ρίζες της διάδοσης του παγωτού στην Αμερική μπορεί κανείς να πάει χρόνια πίσω. Ο Τζορτζ Γουάσινγκτον ξόδεψε περίπου 200 δολάρια για τα παγωτά ενός καλοκαιριού (πάνω από 5.000 σημερινά δολάρια), ενώ ο Τόμας Τζέφερσον σπούδασε παραγωγή παγωτού στη Γαλλία πριν επιστρέψει στο Μοντισέλο, με μια sorbetière (για την κατασκευή σορμπέ), τέσσερα καλούπια παγωτού και μια χειρόγραφη συνταγή παγωτού βανίλιας, που είναι ακόμα αρχειοθετημένη στη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. 

Γιατί λοιπόν παγωτό; Στο βιβλίο της «Much Depends on Dinner: The Extraordinary History and Mythology, Allure and Obsessions, Perils and Taboos of an Ordinary Meal», η Μαργαρίτα Βισέρ υποστηρίζει ότι υπάρχουν δύο τύποι νοσταλγίας που προκαλούνται από το παγωτό. Ο πρώτος σχετίζεται με τις παιδικές αναμνήσεις και «κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν νέοι, ασφαλείς και αθώοι», ενώ ο δεύτερος είναι πιο περίπλοκος και σχετίζεται με τη νοσταλγία που σε κάνει να ξεφεύγεις και να βρίσκεσαι αλλού. Για κάποιους, αυτό μπορεί να σημαίνει αναμνήσεις καλοκαιρινών διακοπών, παραθαλάσσιες βόλτες και ηλιοβασιλέματα.

Οι ερευνητές μιας αυστριακής μελέτης σχετικά με τις νευρολογικές επιπτώσεις των τροφίμων επιβεβαιώνουν ότι το φαινόμενο της μανίας με το παγωτό είναι σε μεγάλο βαθμό ψυχολογικό και όπως σε εμάς σχετίζεται με τα παιδικά γενέθλια και τις διακοπές, έτσι και στους στρατιώτες συσχετιζόταν με την ασφάλεια και τη γαλήνη του σπιτιού.

tvxs.gr