Ταξιτζήδες vs Uber: το αθηναϊκό γουέστερν του 2017

Αστρονομικά κέρδη συσσωρεύονται υπό τον μανδύα μιας υποτιθέμενης συνεργατικής οικονομίας (sharing economy), πλούτος συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια, εκατομμύρια είναι τα ευρώ της φοροδιαφυγής, ενώ εγείρεται πλήθος νομικών προβληματισμών και εργασιακών θεμάτων για τις συγκεκριμένες υπηρεσίες, οι οποίες μοιάζουν βολικές και συμφέρουσες οικονομικά για τους χρήστες-πελάτες.

Μεσημέρι της πιο ζεστής μέρας του χρόνου στο πλημμυρισμένο από τουρίστες κέντρο της Πλάκας. Δεκάδες ταξί σχηματίζουν ουρές δίπλα σε διώροφα τουριστικά λεωφορεία που δυσχεραίνουν την κίνηση οδηγών και πεζών στους δρόμους γύρω από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου.

Λίγα μέτρα παρακάτω ένα μεσαίου κυβισμού ιδιωτικό αυτοκίνητο σταθμεύει με αλάρμ δίπλα στην πιάτσα των αυτοκινητιστών. Ο Ελληνας οδηγός του σε άπταιστα αγγλικά δίνει οδηγίες στον διπλανό του για τα τουριστικά αξιοθέατα. Δύο ταξιτζήδες πλησιάζουν με απειλητική διάθεση τον οδηγό: «Δε φτάνει που είσαι της Uber, δε φτάνει που είσαι παράνομος, έχεις και το θράσος να στέκεσαι δίπλα μας και να παριστάνεις τον ξεναγό». «Να μας αφήσετε κι εμάς να δουλέψουμε», απαντά σε ήρεμο ύφος ο οδηγός.

Ακολουθεί λεκτική αντιπαράθεση μεταξύ των ανταγωνιστών, ο τουρίστας αποβιβάζεται στα γρήγορα και οι οδηγοί από τύχη δεν πιάνονται στα χέρια. Τέτοιες διενέξεις συνιστούν τους τελευταίους μήνες καθημερινό φαινόμενο στους αθηναϊκούς δρόμους καθώς η Uber μαζί με ανάλογες μικρότερες εταιρείες έχουν αλλάξει τα δεδομένα στον τρόπο μεταφοράς. Οδηγός ταξί καταδικάστηκε προ μηνών σε εξάμηνη φυλάκιση γιατί ξυλοκόπησε οδηγό της Uber ο οποίος επιχείρησε να πάρει επιβάτη από πιάτσα ταξί στον Κεραμεικό.

Η «Εφ.Συν.» ανοίγει σήμερα τον φάκελο μιας υπόθεσης που ξεπερνά τον διακηρυγμένο πόλεμο της εταιρείας και των αυτοκινητιστών με τις εγχώριες πολιτικές διαστάσεις του, καθώς παγκοσμίως αναδύεται μια νέα μορφή πολυεθνικών, οι οποίες με ελάχιστο προσωπικό αποκτούν τον έλεγχο παγκόσμιων αγορών.

Αστρονομικά κέρδη συσσωρεύονται υπό τον μανδύα μιας υποτιθέμενης συνεργατικής οικονομίας (sharing economy), πλούτος συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια, εκατομμύρια είναι τα ευρώ της φοροδιαφυγής, ενώ εγείρεται πλήθος νομικών προβληματισμών και εργασιακών θεμάτων για τις συγκεκριμένες υπηρεσίες, οι οποίες μοιάζουν βολικές και συμφέρουσες οικονομικά για τους χρήστες-πελάτες.

Το μοντέλο λειτουργίας της Uber, ειδικά στις ΗΠΑ, είναι απλό: οποιοσδήποτε διαθέτει νόμιμη άδεια οδήγησης και έχει στη διάθεσή του ένα όχημα μπορεί να μεταφέρει πελάτες όπου εκείνοι επιθυμούν –εφόσον συμφωνεί και η εταιρεία. Η Uber τούς διασυνδέει μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας και κρατά κάποια προμήθεια.

Στις περισσότερες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, ο πελάτης δεν πληρώνει απευθείας τον οδηγό, η συναλλαγή γίνεται ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας. Πελάτες και οδηγοί (οι οποίοι στην Ελλάδα φέρεται να εργάζονται σε μεταφορικές εταιρείες που με τη σειρά τους συνεργάζονται με την Uber) αλληλοβαθμολογούνται και αξιολογούν ο ένας τον άλλον.

Το «πειρατικό της Uber»

Στην Ελλάδα, η Uber εμφανίστηκε συνεργαζόμενη αρχικά με ταξί το 2014. Ομως μετά το φθινόπωρο του 2015 έκανε την εμφάνισή της η υπηρεσία UberX (η οποία χαρακτηρίζεται από τους ταξιτζήδες ως το «πειρατικό της Uber») προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις των συνδικάτων ταξί ειδικά στις τουριστικές περιοχές της Αττικής.

Ακολουθούν κλιμακούμενες αντιδράσεις από τα συνδικαλιστικά όργανα των οδηγών, με τον πρόεδρο του ΣΑΤΑ, Θύμιο Λυμπερόπουλο, να δίνει και πολιτικές προεκτάσεις στο θέμα κατηγορώντας ανοιχτά τη Νέα Δημοκρατία. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2017, οι οδηγοί ταξί πραγματοποιούν μαχητικές κινητοποιήσεις έξω από τα γραφεία της Ν.Δ. διαμαρτυρόμενοι για δηλώσεις του αναπληρωτή εκπροσώπου της, Κώστα Κυρανάκη.

Σύμφωνα με τον τελευταίο, η έλευση της Uber στην Ελλάδα αποτελεί ευκαιρία για την καταπολέμηση της ανεργίας. Το ίδιο φαίνεται να πιστεύει και η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία στηρίζει την Uber με διάφορες δηλώσεις της. «Ερχεται η νέα τεχνολογία, αλλάζουνε οι συσχετισμοί και είναι δύσκολο να προσαρμοστούν οι κοινωνίες. Είναι έξαλλοι οι ταξιτζήδες γιατί λένε ότι τους παίρνουν τη δουλειά», δήλωσε η ίδια πριν από λίγους μήνες.

Αξίζει να σημειωθεί πως η κόρη της Ντόρας Μπακογιάννη και ανιψιά του προέδρου της Ν.Δ., Αλεξία Μπακογιάννη, φέρεται να είχε αναλάβει μέσω της εταιρείας της, AIA RELATE, τη διαφημιστική προβολή της Uber.

Μετά τις οργισμένες αντιδράσεις των αυτοκινητιστών, ο Κυρανάκης προσπάθησε να ανασκευάσει, και η Ν.Δ. εκδίδει νέα ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται ότι «υποστηρίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό με όρους».

Επί κυβέρνησης Σαμαρά, ο αρμόδιος υπουργός Μεταφορών Κ. Χατζηδάκης εμφανιζόταν έτοιμος να επιβάλει πρόστιμα για τα ενοικιαζόμενα Ι.Χ. που κυκλοφορούν χωρίς άδεια και χωρίς να καταβάλλουν τις απαραίτητες εισφορές. Το σχετικό νομοσχέδιο για άγνωστο λόγο αποσύρθηκε και ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες είχαν προβεί σε αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου.

Πρόσφατα ο Θύμιος Λυμπερόπουλος καταφέρθηκε εναντίον τόσο του Χατζηδάκη όσο και της πρώην υπουργού Τουρισμού Ολγας Κεφαλογιάννη για το γεγονός πως η Ν.Δ. δεν έφερε ποτέ προς ψήφιση τους εφαρμοστικούς νόμους σχετικά με τη ρύθμιση του θέματος.

Από την πλευρά της, η Uber λέει πως «εμείς δεν έχουμε σχέση με κανένα πολιτικό κόμμα και είμαστε πάντα διατεθειμένοι να συζητήσουμε θεσμικά με όλους τους αρμόδιους» ενώ διευκρινίζουν πως τον τελευταίο χρόνο άλλη εταιρεία (και όχι η AIA RELATE) έχει αναλάβει τις δημόσιες σχέσεις της.

«Αυτή η σκληρή νεοφιλελεύθερη αντίληψη της Ν.Δ., που δεν έχει άλλο στόχο πέρα από τη δημιουργία ιδιωτικών μονοπωλίων, είναι πολύ χειρότερη από τον ολοκληρωτικό κρατισμό», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Θύμιος Λυμπερόπουλος, ο οποίος θεωρεί ότι τόσο οι οδηγοί όσο και οι πελάτες της υπηρεσίας συμμετέχουν σε μια τεράστια απάτη. «Γίνεστε όλοι συναυτουργοί. Πρέπει να καταλάβει ο πολίτης ότι με αυτόν τον τρόπο μάς οδηγούν στο κλείσιμο, στην ανεργία και στη φτωχοποίηση».

Ερχονται πρόστιμα 50.000 ευρώ για εταιρείες και 5.000 ευρώ για... πελάτες της Uber

Αυστηρότερο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα διέπει τη λειτουργία των εταιρειών που παρέχουν διαδικτυακά υπηρεσίες μεταφορών, επιχειρεί από την πλευρά του να προωθήσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Το σχέδιο νόμου προβλέπει πως υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών μπορούν να παρέχουν μόνο αδειοδοτημένες εταιρείες και μόνο με ταξί.

Μάλιστα, οι εταιρείες που θα λειτουργούν ως πλατφόρμες θα πρέπει να καταβάλουν κάποιο ποσό για να εξασφαλίσουν αδειοδότηση και ακολούθως να συνεργάζονται με συγκεκριμένους οδηγούς ταξί, με τους οποίους θα υπογράψουν τριετή συμβόλαια. Επίσης, το σχέδιο νόμου, που αναμένεται να ψηφιστεί τον Σεπτέμβριο, προβλέπει βαρύτατα πρόστιμα τόσο για τις εταιρείες (50.000 ευρώ) όσο και για τους πελάτες (5.000 ευρώ) που χρησιμοποιούν μη αδειοδοτημένες επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με τους ταξιτζήδες, στο εσωτερικό της χώρας, η συγκεκριμένη ρύθμιση δέχεται σφοδρό πόλεμο από την πλευρά της Ν.Δ. Κύκλοι του υπουργείου Μεταφορών εξηγούν πως στον νέο νόμο προβλέπεται πως «τρίτα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που παρέχουν υπηρεσία ηλεκτρονικής ή τηλεφωνικής διαμεσολάβησης είτε μεταξύ οδηγού οχήματος και επιβάτη είτε μεταξύ οδηγού οποιουδήποτε οχήματος και κυρίου ή νομέα, λογίζεται ότι ασκούν ως κύρια οικονομική δραστηριότητα αυτή της μεταφοράς επιβατών.

»Η υπηρεσία ηλεκτρονικής ή τηλεφωνικής διαμεσολάβησης είναι, στην περίπτωση αυτή, απλώς επικουρική και δευτερεύουσα».

Επιπλέον στο υπουργείο τηρείται ηλεκτρονικό μητρώο, ενώ θα τεθούν, όπως λένε οι ίδιο κύκλοι, «ορθολογικοί κανόνες στην παντελώς αρρύθμιστη μέχρι σήμερα αγορά των υπηρεσιών διαμεσολάβησης για τη μεταφορά επιβατών».

Σύμφωνα με τον νέο νόμο, «υπηρεσίες ηλεκτρονικής ή τηλεφωνικής διαμεσολάβησης για μεταφορά επιβατών με Ι.Χ. οχήματα απαγορεύονται ρητώς». Ουσιαστικά, απαγορεύεται η άσκηση μεταφορικού έργου από τους ιδιώτες μη επαγγελματίες οδηγούς, η ηλεκτρονική διαμεσολάβηση θεωρείται μεταφορική δραστηριότητα, ενώ θα επιβάλλονται κυρώσεις σε όσους ασκούν μεταφορική δραστηριότητα χωρίς άδεια.

Ομως το ζήτημα εταιρειών όπως η Uber και η Αirbnb αποκτά κοινωνικές διαστάσεις, ειδικά σε χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση, όπως η Ελλάδα. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα όπου μια οικογένεια επιθυμεί να βγάλει κάποιο επιπλέον εισόδημα νοικιάζοντας το εξοχικό στο νησί, όπου δεν μπορεί να πάει πλέον λόγω οικονομικής στενότητας.

Αντιστοίχως, υπάρχουν περιπτώσεις ακόμα και φοιτητών που μεταφέρουν κόσμο με το αυτοκίνητό τους για να καλύψουν τα έξοδα σπουδών τους. Πόσο εύκολα μπορούν να θεσπιστούν απαγορεύσεις σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι ζήτημα θεσμικής στάθμισης.

Στον νέο νόμο αναφέρεται ότι η φορολογική έδρα της επιχείρησης θα πρέπει να είναι η χώρα μας, από τη στιγμή που οι υπηρεσίες που παρέχει και η κύρια δραστηριότητά της βρίσκονται στην Ελλάδα.

Στόχος είναι να αποτραπεί η εκροή κεφαλαίων στο εξωτερικό, χωρίς να εισρέει ούτε ένα ευρώ φόρος στα ταμεία του κράτους και την ίδια ώρα οι αμοιβές των «πειρατών» να καταβάλλονται σε λογαριασμούς τρίτων χωρών χωρίς να υπόκεινται σε φορολόγηση. Μέχρι σήμερα, θεωρητικά, ένας οδηγός της Uber δεν μπορεί βάσει νόμου να έχει πάνω από έναν πελάτη μέσα σε ένα εξάωρο.

Πολλοί όμως οδηγοί, συνεργαζόμενοι με την Uber, έχουν καταργήσει στην πράξη, από μόνοι τους, την εξάωρη σύμβαση που ορίζει ο νόμος. Προς το παρόν, λόγω και των συγκεκριμένων περιορισμών, οδηγοί της Uber βρίσκονται μόνο στην Αθήνα και όχι στους υπόλοιπους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.

Η εταιρεία επιμένει να αποκαλεί τους οδηγούς «συνεργάτες» (ή «ανεξάρτητους εργολάβους») και όχι υπαλλήλους. Στη χώρα μας η Uber βασίζεται στον Ν. 4093/2012 που προβλέπει ότι οι οδηγοί είναι όλοι υπάλληλοι εταιρειών αδειοδοτημένων από τον ΕΟΤ (γραφεία ενοικίασης οχημάτων και τουριστικά γραφεία) για ενοικίαση Ι.Χ. με οδηγό.

Τα τελευταία χρόνια δεκάδες είναι οι εταιρείες που φαίνεται να παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες μεταφοράς και οι οποίες κατηγορούνται ότι παρουσιάζουν παθητικό στους ισολογισμούς τους αποκρύπτοντας τεράστια έσοδα. Τα δε χρήματα πολλές φορές εμφανίζονται σε χώρες-φορολογικούς παραδείσους.

«Απολύτως κάθε διαδρομή, η οποία λαμβάνει χώρα στην εφαρμογή μας, καταγράφεται ηλεκτρονικά και αυτόματα, χωρίς να μεσολαβεί ανθρώπινο χέρι. Τις υπηρεσίες προσφέρουν ελληνικές αδειοδοτημένες επιχειρήσεις οι οποίες πληρώνουν όλους τους φόρους, στην Ελλάδα.

Πλατφόρμες όπως η Uber δεν είναι μέρος του προβλήματος αλλά της λύσης στη φοροδιαφυγή», ανέφερε σε συνέντευξή του («Ναυτεμπορική», 30.5.2017) ο νέος διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας στην Αθήνα, Μανώλης Μανασσάκης.

Πόντιος Πιλάτος η Κομισιόν

Αρκετές ενώσεις ταξί από πολλές ευρωπαϊκές πόλεις προσέφυγαν στα αρμόδια όργανα της Ε.Ε. ενάντια στη λειτουργία της Uber.

Τον Μάιο του 2017 ο γενικός εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, Μασιέζ Σπούναρ, έκανε μία εισήγηση η οποία από τα περισσότερα διεθνούς εμβέλειας ΜΜΕ χαρακτηρίστηκε πλήγμα για τη λειτουργία της Uber στην Ε.Ε. Σύμφωνα με αυτήν, η πλατφόρμα της Uber δεν διέπεται από την αρχή της ελεύθερης παροχής ψηφιακών υπηρεσιών (της κοινωνίας της πληροφορίας), αλλά εμπίπτει στις δεσμεύσεις του τομέα των μεταφορών όπου η κατοχή άδειας μεταφοράς είναι υποχρεωτική.

Επίσης, πριν από λίγες μέρες ο γενικός εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εισηγήθηκε ότι η Uber ουσιαστικά αποτελεί έναν πάροχο μεταφορών και έτσι πρέπει να υπάγεται στην αντίστοιχη νομοθεσία των κρατών-μελών ή τη νομοθεσία περί ταξί.

Ο ίδιος τόνισε ότι η Γαλλία μπορεί να απαγορεύσει ορισμένους τύπους υπηρεσιών μεταφοράς που κρίνει παράνομες, όπως της υπηρεσίας UberPop, χωρίς να πρέπει να ενημερώσει προηγουμένως την Κομισιόν. Η Uber από την πλευρά της σχολίασε ότι περιμένει την τελική απόφαση εντός του έτους.

Uber και AirbnB

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η πρόσφατη απάντηση της επιτρόπου της Ε.Ε. για την Εσωτερική Αγορά, τη Βιομηχανία, την Επιχειρηματικότητα και τα ΜΜΕ, Ε. Μπιενκόφσκα, σε ερώτηση της Ελληνίδας ευρωβουλευτού, Εύας Καϊλή, για το νομικό καθεστώς που διέπει την Uber αλλά και την Airbnb.

Η επίτροπος ενημερώνει ότι η Επιτροπή αυτή τη στιγμή δεν έχει κάποια πρόθεση να υποβάλει προτάσεις για την αλλαγή της ενωσιακής νομοθεσίας, παρότι προφανώς δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται.

Πιο συγκεκριμένα απαντά: «Η Επιτροπή επέλεξε να μην υποβάλει νομοθετική πρόταση της Ε.Ε. σ’ αυτό το στάδιο, αλλά να παράσχει νομική καθοδήγηση και συστάσεις πολιτικής στα κράτη-μέλη, τους φορείς της αγοράς και τους πολίτες, με στόχο να προωθήσει την ισόρροπη ανάπτυξη της συνεργατικής οικονομίας.

» Επειδή η συνεργατική οικονομία εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς, η Επιτροπή ανήγγειλε ότι θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την οικονομική ανάπτυξη και το μεταβαλλόμενο ρυθμιστικό περιβάλλον της εν λόγω οικονομίας».

Η ίδια επίτροπος λίγους μήνες νωρίτερα είχε δηλώσει: «Μου φαίνεται πως είναι σαν να πολεμά κάποιος την τυπογραφία την εποχή του Μεσαίωνα», θεωρώντας πως Uber και Airbnb «δεν αποτελούν πρόβλημα, είναι απλώς ένα άλλο επιχειρηματικό μοντέλο».

Δοκιμάζοντας την εφαρμογή της Uber στην Ελλάδα

Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ «δοκιμάσαμε» την υπηρεσία. Η εφαρμογή της Uber εμφανίζεται διαδικτυακά μόλις ένας χρήστης ανοίξει στο κινητό του ή σε λάπτοπ τη δημοφιλή υπηρεσία αναζήτησης διαδρομών googlemaps. Επιπλέον, η εταιρεία παρέχει εκπτώσεις στους χρήστες για τις πρώτες διαδρομές, ενώ φαίνεται ότι υπάρχει συνεργασία με μεγάλες τράπεζες και συγκεκριμένες πιστωτικές κάρτες.

Παρά το εντυπωσιακό μάρκετινγκ της εταιρείας, τα δεκάδες φιλικά δημοσιεύματα και την εύχρηστη ιστοσελίδα, η επικοινωνία με την ίδια την Uber δεν αποτελεί απλή υπόθεση.

Τα γραφεία της εταιρείας δεν εμφανίζονται στην ιστοσελίδα της, ενώ δεν υπάρχει προς το παρόν τηλεφωνική γραμμή επικοινωνίας. Θελήσαμε να θέσουμε συγκεκριμένα ερωτήματα στους υπευθύνους της Uber στην Eλλάδα αλλά και στον νέο διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, αλλά η εταιρεία, η οποία διατηρεί χαμηλό επικοινωνιακό προφίλ, δεν θέλησε να έρθει σε αντιπαράθεση με τους ταξιτζήδες.

Η χρήση της εφαρμογής αποδείχθηκε πολύ απλή υπόθεση και ο χρόνος αναμονής για το ταξί μέσω Uber κράτησε μόλις μερικά λεπτά.

Στην εφαρμογή φαίνονται τα διαθέσιμα αυτοκίνητα που είναι κοντά στον χρήστη και όταν ζητάμε το Uber για μία μετακίνηση στα βόρεια προάστια 7,5 χιλιομέτρων έρχεται στη διεύθυνση που υποδείξαμε σε 7 λεπτά και η τιμή της μετακίνησης είναι 6,8 ευρώ, λίγο χαμηλότερη απ’ ό,τι με ένα κανονικό ταξί.

Πιάνουμε κουβέντα με διάφορους οδηγούς: «Δούλευα σε γραφείο μηχανικού και πριν έξι μήνες σταμάτησα για να έρθω στην Uber. Είμαι ικανοποιημένος, βγαίνει ένα αξιοπρεπές μεροκάματο και δεν έχουμε καμία σχέση με τον κλάδο των ταξί. Είναι ευκαιρία για τους ανέργους», εξηγεί ο Νίκος, που θεωρεί προσωρινή για αυτόν τη συγκεκριμένη απασχόληση.

Το αυτοκίνητο του το παρέχει μια εταιρεία μεταφορών που συνεργάζεται με την Uber. Μας λέει ότι δεν έχει πρόβλημα με τους ταξιτζήδες, ωστόσο λίγο πριν από τον τελικό προορισμό αντικρίζει μια πιάτσα ταξί: «Nα σας αφήσω 100 μέτρα πιο κάτω; Δεν έχω όρεξη να μου δημιουργήσουν πρόβλημα τώρα».

Ο Μανώλης έχει άλλο τρόπο: «Με έχουν σταματήσει 2-3 φορές ταξιτζήδες να με βρίσουνε. Δεν μασάω. Τους λέω εσύ κάνεις τη δουλειά σου κι εγώ τη δική μου. Οι τουρίστες μάς προτιμούν, ξέρουν από πριν ότι στοιχίζει 10-20% φθηνότερα. Επίσης εμείς πάμε τον πελάτη όπου θέλει, τον παίρνουμε από το σπίτι του όπου είναι αυτό, δεν γκρινιάζουμε και γνωρίζουμε ξένες γλώσσες».

«Η Uber στοχεύει στον τουρισμό και στις μεγάλες διαδρομές, κούρσες όπως από την Αθήνα στην επαρχία, από και προς το αεροδρόμιο. Ακούμε ότι θέλει να βάλει στην αγορά χιλιάδες αυτοκίνητα με leasing.  Μέσω των τουριστών το μαθαίνει και ο Έλληνας που έρχεται στην Αθήνα από μια άλλη πόλη, ειδικά αν η τιμή είναι χαμηλότερη», μας λέει ο κ. Αχιλλέας, έμπειρος οδηγός ταξί με 45 χρόνια στο τιμόνι.

Η Ελλάδα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αναλογία ταξί (2,5) ανά 1.000 κατοίκους στην Ευρώπη. Με δεδομένο πως δεν καταγράφεται αύξηση στη χρήση του μέσου, η Uber όπως και ανάλογες υπηρεσίες συμπιέζουν ακόμα περισσότερο έναν κλάδο, ο οποίος βέβαια δεν χαίρει της καθολικής εκτίμησης του κόσμου.

«Οι οδηγοί ταξί δεν είναι ανταγωνιστές αλλά συνεργάτες μας. Δεν είναι απλώς ότι χωρούν όλοι όσοι δραστηριοποιούνται ήδη στον κλάδο. Θα χρειαστεί αντιθέτως πολλαπλάσιος αριθμός αυτοκινητιστών για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες», τονίζει σε συνέντευξή του στη «Ναυτεμπορική» ο γενικός διευθυντής της Uber στην Ελλάδα, Μανώλης Μανασσάκης, επικαλούμενος τη δυνητική αύξηση της δραστηριότητας από τη μείωση των τιμών.

Είναι ενδεικτικό πως μια διαδρομή από το αεροδρόμιο προς το κέντρο μπορεί να τη βρει ένας πελάτης της Uber κάποιες φορές ακόμα και 22 ευρώ, αντί για 35 που ισχύει για τα ταξί.

Τι μετράει όμως πιο πολύ; Η πιθανή φοροδιαφυγή εκατομμυρίων ευρώ, η εργατική συμπίεση προς τα κάτω και η εμπορευματοποίηση ακόμη μιας ανθρώπινης δραστηριότητας, ή το δικαίωμα ορισμένων πολιτών -ιδιαίτερα όσων προέρχονται από φτωχότερα κοινωνικά στρώματα- να αυξάνουν το εισόδημά τους με τα υλικά μέσα που διαθέτουν και τις δυνατότητες της τεχνολογίας;

Πώς με ελάχιστο προσωπικό απέκτησε τον έλεγχο παγκόσμιων αγορών, αλλά και... προβλήματα

Η Uber ξεκινά το 2009 στο Σαν Φρανσίσκο από τους Τράβις Κάλανικ και Γκάρετ Καμπ, οι οποίοι πριν από ένα χρόνο δεν μπορούσαν να βρουν ταξί στο Παρίσι και ήθελαν να έχουν πρόσβαση σε κάποια υπηρεσία μετακίνησης με το πάτημα ενός κουμπιού.

Τον Ιούνιο του 2010 η Uber αρχίζει τη λειτουργία της στο Σαν Φρανσίσκο. Τότε ακόμα κόστιζε περισσότερο από ένα κανονικό ταξί, όμως επειδή κάποιος μπορούσε να ζητήσει ένα αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις του στην πόλη με ένα μήνυμα ή με το πάτημα ενός κουμπιού, η εφαρμογή γρήγορα γνώρισε επιτυχία.

Αρκετοί επενδυτές δείχνουν ενδιαφέρον προσφέροντας 320 εκατομμύρια δολάρια. Το 2011 ξεκινά η επέκταση στην αγορά της Νέας Υόρκης και στο Παρίσι. Ανάμεσα στους επενδυτές ξεχωρίζει ο Τζεφ Μπέζος της Αmazon και η Goldman Sachs.

Το 2012 ξεκινά η υπηρεσία UberX με την οποία οι οδηγοί μπορούν να εκτελούν μετακινήσεις είτε με το δικό τους είτε με νοικιασμένο Ι.Χ. Υπόσχεται τιμές μειωμένες κατά 35% σε σχέση με τα συμβατικά ταξί. Η διάδοση της υπηρεσίας ήταν ραγδαία σε όλο τον κόσμο, όπου σε αρκετές περιπτώσεις ξεκίνησαν σφοδρές διαμαρτυρίες και νομικές μάχες με την εταιρεία.

Τον Αύγουστο του 2013 η Uber εισέρχεται στην αγορά της Ινδίας και της Αφρικής και εξασφαλίζει χρηματοδότηση 258 εκατομμυρίων δολαρίων από την Google ventures (επενδυτικό fund της Google). Πλέον η αξία της ανέρχεται σε 3,76 δισ. δολάρια.

Τον Ιούνιο του 2014 ακολουθεί η επέκταση στην αγορά της Κίνας με επενδύσεις 1,2 δισ. και η αξία της εταιρείας ξεπερνά τα 17 δισ. δολάρια.

Παρέχονται σε διάφορες περιοχές νέες υπηρεσίες, όπως η Uberpool (για το μοίρασμα διαδρομών), η UberCargo (στον χώρο των μεταφορών-logistics) και η Ubereats (delivery φαγητού).

Ηδη από το 2014 υπάρχουν διαμαρτυρίες και προσφυγές στα δικαστήρια από τοπικούς επαγγελματίες και τον Ιούνιο του 2015 ξεσπούν σοβαρά επεισόδια εναντίον της Uber με οδηγούς ταξί στη Γαλλία. Την ίδια περίοδο, η Επιτροπή Εργασίας της Καλιφόρνιας (California Labor Commision) αποφασίζει ότι οι οδηγοί της Uber είναι εργαζόμενοι και όχι απλώς ανεξάρτητοι συνεργάτες, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση το συνολικό μοντέλο της εταιρείας με εξωτερικούς συνεργάτες χωρίς ιδιαίτερα εργασιακά δικαιώματα.

Η Uber συνεχίζει να προσελκύει επενδυτικά κεφάλαια αρκετών δισ. δολαρίων, αλλά συνεχίζονται και τα προβλήματα σε αρκετές περιοχές του κόσμου. Τον Ιούλιο του 2016 αναγκάζεται να αποσυρθεί από την αγορά της Ουγγαρίας καθώς η αλλαγή στη νομοθεσία, που προήλθε έπειτα από πιέσεις των οδηγών ταξί, έκανε σχεδόν αδύνατη τη συνέχιση της λειτουργίας της.

Το 2016 η εταιρεία έρχεται αντιμέτωπη με τις αποκαλύψεις των NY Times για το λογισμικό greyball (ειδικό λογισμικό καμουφλαρίσματος), ενώ διατυπώνονται και κατηγορίες για διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση πελατών.

Η αξιοπιστία της εταιρείας δέχεται ισχυρό πλήγμα ενώ χάνει ταυτόχρονα και πολλές δικαστικές υποθέσεις. Στα τέλη Ιουνίου 2017, ο ιδρυτής της εταιρείας, Τράβις Κάλανικ, παραιτήθηκε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου («για να διευκολύνει την εταιρεία», όπως δήλωσε ο ίδιος) ύστερα από τη δημοσιοποίηση διαφόρων σκανδάλων (τα περισσότερα αφορούσαν διακρίσεις και σεξουαλικές παρενοχλήσεις).

Οι απαγορεύσεις

Οι υπηρεσίες της Uber σταμάτησαν να προσφέρονται στη Δανία ύστερα από αυστηροποίηση της νομοθεσίας για τις μεταφορές και υποχρεωτική χρήση ταξίμετρου. Μάλιστα, μία ντόπια εφαρμογή προσπαθεί αυτή τη στιγμή να καλύψει το κενό. Εντονη είναι και η νομική μάχη στην Ιταλία, με προσφυγές στη Δικαιοσύνη από τους Ιταλούς ταξιτζήδες, ενώ σε διάφορες περιοχές της χώρας επιβάλλονται απαγορεύσεις.

Και η γειτονική Βουλγαρία απαγόρευσε τη χρήση της Uber, με τους αρμόδιους για τις μεταφορές να τονίζουν ότι εάν θέλει να επιστρέψει στη χώρα θα πρέπει να λειτουργήσει ως εταιρεία ταξί.

Η εταιρεία έχει έρθει επίσης αντιμέτωπη κατά καιρούς με απαγορεύσεις στη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ολλανδία, ειδικά όσον αφορά την υπηρεσία UberPOP (παρόμοια με την UberX). Στην Ισπανία το πρόστιμο φτάνει τις 6.000 ευρώ για όποιον δουλεύει με αυτόν τον τρόπο, ενώ σε περίπτωση ελέγχου επιβάλλεται πρόστιμο 600 ευρώ και στον πελάτη.

Ακόμα και στις πιο «φιλικές» ΗΠΑ έχουν υπάρξει απαγορεύσεις στο Οστιν του Τέξας και σε ολόκληρη την Πολιτεία της Αλάσκας, όπου προέκυψε διαμάχη για το εάν οι οδηγοί της Uber πρέπει να δηλώνονται ως οδηγοί ταξί.

Η Uber απαγορεύτηκε επίσης στη Βόρεια Επικράτεια της Αυστραλίας που δεν άλλαξε τη νομοθεσία της για να τη νομιμοποιήσει.

Διαγράψτε την... Uber

Τον Ιανουάριο του 2017 σημειώθηκε απεργία των ταξιτζήδων στη Νέα Υόρκη λόγω του αντιμεταναστευτικού διατάγματος Τραμπ που απαγόρευσε την είσοδο στις ΗΠΑ σε πολίτες από επτά μουσουλμανικές χώρες.

Η Uber έσπασε την απεργία και ανακοίνωσε ότι τα οχήματά της θα δουλέψουν κανονικά. Η συγκεκριμένη απεργοσπασία ξεσήκωσε αντιδράσεις, δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο διαδικτυακό κίνημα με την επωνυμία #deleteuber (διαγράψτε την uber) που στοίχισε στην εταιρεία καθώς 200.000 χρήστες φέρεται να διέγραψαν την εφαρμογή εκείνες τις μέρες.

Το λογισμικό greyball

Η αποκάλυψη έγινε από τους NY Times τον Μάρτιο του 2017. Πρόκειται για ειδικό λογισμικό καμουφλαρίσματος το οποίο φέρεται να χρησιμοποιούσε η Uber για την αποφυγή ελέγχων από τις Αρχές στις περιοχές όπου υπήρχε θέμα με το νομικό καθεστώς της εταιρείας.

Το «καμουφλάρισμα» γινόταν από τη χρήση δεδομένων από την εφαρμογή της Uber και με άλλες τεχνικές και σκοπό είχε την αναγνώριση και «παράκαμψη» εκπροσώπων των Αρχών που προσπαθούσαν να εφαρμόσουν μέτρα εναντίον της Uber.

Το λογισμικό φέρεται να χρησιμοποιήθηκε σε πόλεις όπως η Βοστόνη, το Παρίσι και το Λας Βέγκας και χώρες όπως η Αυστραλία, η Κίνα και η Νότια Κορέα.

efsyn.gr