Η πρόταση των Ο-Π Αττικής
Παλλήνη
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων, αλλά και οι δρομολογημένες εξελίξεις για την εφαρμογή των υφιστάμενων ΠΕΣΔΑ (περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, δημοπρατήσεις έργων, κτλ) αποκαλύπτουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, την επιδιωκόμενη στόχευση, που δεν είναι άλλη από την εξυπηρέτηση μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, αγνοώντας τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες αυτών των επιλογών.
Ταυτόχρονα, η, μέχρι τώρα, διάσπαρτη νομοθεσία, με τις αποσπασματικές ρυθμίσεις ανά είδος αποβλήτων, έχει οδηγήσει σε σοβαρά νομοθετικά κενά, αλλά, το χειρότερο, σε μια κατάσταση διαρκούς επιμόλυνσης των ΑΣΑ, από την ανεξέλεγκτη απόθεση επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων σε χώρους που υποτίθεται ότι προορίζονται για αστικά απόβλητα.
H υποβάθμιση του ρόλου της πρόληψης, της ανακύκλωσης και της ανάκτησης σαν των καθοριστικών παραγόντων για τη δραστική μείωση του όγκου των απορριμμάτων και την ποιοτική βελτιστοποίηση της σύνθεσης των υπολειμμάτων, παραβιάζει κατάφωρα, στην πράξη, την κοινοτική οδηγία (2008/98), που εισάγει τη λογική της εγγύτητας και της ιεράρχησης των διαδικασιών διαχείρισης. Οι μπλε κάδοι, τα μεμονωμένα και σχεδιαστικά ασύνδετα ΚΔΑΥ και οι αποσπασματικές δράσεις, συνθέτουν ένα διάτρητο πλαίσιο που δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ανταποκρίνεται στο στόχο μιας φιλοπεριβαλλοντικής πολιτικής διαχείρισης με κοινωνικά χαρακτηριστικά. Αντίθετα, αποσκοπούν στην παραπλάνηση και στην εξασφάλιση μιας επίφασης νομιμότητας, έναντι της κοινοτικής νομοθεσίας και της Ευρωπαϊκής πρακτικής.
Όλο το πλέγμα των ρυθμίσεων και των εφαρμοζόμενων πρακτικών αποδεικνύει ότι επιχειρείται μια μονομερής, επιλεκτική στόχευση στην ενεργειακή αξιοποίηση του συνόλου, σχεδόν, των απορριμμάτων, γεγονός που οδηγεί στην υιοθέτηση σύνθετων, πανάκριβων και αμφιλεγόμενων τεχνολογιών. Για το λόγο αυτό, επιχειρείται η υπερδιαστασιολόγηση των εγκαταστάσεων διαχείρισης, και η κατασκευή συγκεντρωτικών μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, για την παραγωγή δευτερογενών καυσίμων (RDF και SRF) ή ακόμη και για την απευθείας καύση. Συγχρόνως, οι υφιστάμενοι ΠΕΣΔΑ εξακολουθούν να αναπαράγουν τις ανισότητες και τις αδικίες του παρελθόντος με τη διαιώνιση της επιβάρυνσης περιοχών (Φυλή, Ταγαράδες), καθώς, επίσης, και με τη δημιουργία νέων εστιών πλήρους υποβάθμισης (Γραμματικό, Κερατέα, Λευκίμμη, κά).
Εξ’ ίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι στην προσπάθεια εξεύρεσης των αναγκαίων κεφαλαίων δεσμεύονται μεγάλα κονδύλια από το ΕΣΠΑ και τα προγράμματα Δημοσίων επενδύσεων. Ενώ για τη λειτουργία των σχεδιαζόμενων εγκαταστάσεων (και την εξασφάλιση της κερδοφορίας των ιδιωτών επενδυτών) μεθοδεύεται η άμεση χρηματοδότηση από τους πολίτες, μέσω της υπέρογκης αύξησης των δημοτικών τελών, των λογαριασμών της ΔΕΗ (με τα τέλη ΑΠΕ) και τις πιθανές ρήτρες σταθερής παράδοσης "καύσιμης ύλης", που προσπαθούν να επιβάλλουν οι υποψήφιοι επενδυτές.
Οι Οικ Πράσινοι είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στις παραπάνω μεθοδεύσεις, στο βαθμό που αυτές στοχεύουν στην εξυπηρέτηση συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων και μόνο, ενώ αγνοούν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και το πραγματικό οικονομικό όφελος, που θα προέκυπτε από την υιοθέτηση ενός τεχνολογικά ήπιου, περιφερειακά αποκεντρωμένου και μικρής κλίμακας μοντέλου, με προϋποθέσεις κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου.
Στον αντίποδα των κυρίαρχων επιλογών, προτείνουμε την αποκεντρωμένη ολοκληρωμένη διαχείρισης των απορριμμάτων, που περιλαμβάνει ένα πλέγμα πρωτοβουλιών κι δράσεων σε κάθε δήμο, σε συνδυασμό με πιθανές διαδημοτικές συμπράξεις, όπου χρειάζεται η σύμπραξη για την ολοκλήρωση του μέγιστου μέρους του κύκλου διαχείρισης των απορριμμάτων,
Τι περιλαμβάνει αυτό το πλέγμα:
Α. Δραστηριότητες στο επίπεδο της κατοικίας, της γειτονιάς, του εργασιακού χώρου, των υπηρεσιών, σε συνδυασμό με δραστηριότητες διαλογής στην πηγή, σε επίπεδο δήμου
Πιο συγκεκριμένα:
• αναπτύσσονται δραστηριότητες ενημέρωσης και πληροφόρησης για την πρόληψη, τη διαλογή στην πηγή και την επαναχρησιμοποίηση υλικών, ώστε να μειωθεί ο αρχικός όγκος των απορριμμάτων.
• διασφαλίζεται η υλική υποστήριξη (διανομή μικρών κομποστοποιητών, σάκων για διαλογή και ανακύκλωση κλπ.) και η υποδομή (κάδοι, «πράσινα σημεία»), που θα υποδέχεται το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας.
• επανασχεδιάζεται το καθεστώς της ανακύκλωσης, αναθεωρώντας πλήρως τη διάτρητη πρακτική των μπλε κάδων και τη λογική της ομαδικής συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων, με όσο γίνεται περισσότερους ξεχωριστούς κάδους ή με την πρακτική της εκ περιτροπής συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων.
• δημιουργείται ένα ισχυρό δημοτικό δίκτυο, στηριγμένο στα πολλά σημεία ανακύκλωσης - εναλλακτικής διαχείρισης (“πράσινα σημεία”) και στην κομποστοποίηση - λιπασματοποίηση (μικρής κλίμακας), ώστε να μειωθεί ακόμη περισσότερο ο όγκος των απορριμμάτων που έχουν ανάγκη την παραπέρα επεξεργασία, αφού ανακυκλώσιμα και οργανικά αποτελούν το μέγιστο μέρος των αστικών απορριμμάτων.
• αξιολόγηση και εφαρμογή μέτρων ανταποδοτικών δημοτικών οφελών στους πολίτες και τα νοικοκυριά, που ανταποκρίνονται στις πρακτικές της διαλογής στην πηγή και την ανακύκλωση.
Β. Δραστηριότητες στις αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις ολοκληρωμένης διαχείρισης
Αυτές μπορούν να περιλαμβάνουν:
• τη συνέχιση της ανάκτησης ανακυκλώσιμων και οργανικών υλικών από το «ρεύμα» των σύμμεικτων απορριμμάτων.
• την κομποστοποίηση των προδιαλεγμένων οργανικών υλικών, καθώς και του πράσινου των δήμων. Τη συσκευασία και τη διάθεση του παραγόμενου κομπόστ.
• τη μετατροπή των οργανικών, που ξεδιαλέγονται από τα “σύμμεικτα”, σε υλικό επικάλυψης ή αποκατάστασης.
• την, υπό προϋποθέσεις, ενεργειακή αξιοποίηση του βιοαερίου (από την επεξεργασία των οργανικών), σε συνδυασμό με την παραγωγή κομπόστ.
• το διαχωρισμό (όπου χρειάζεται), την ταξινόμηση, την αποθήκευση και τη διάθεση στο εμπόριο των υλικών ανακύκλωσης, που συγκεντρώνονται από τους κάδους της ανακύκλωσης και από τα “πράσινα σημεία”.
• την αξιοποίηση του τμήματος των αδρανών υλικών, που έχουν “εισχωρήσει” στο σύστημα.
• την επιδιόρθωση, την ανακατασκευή και τη διάθεση χρήσιμου εξοπλισμού, όπως έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές, ανταλλακτικά κλπ.
Από τις εγκαταστάσεις αυτές, θα εκτρέπεται μόνο το υπόλειμμα της όλης επεξεργασίας, το οποίο, σε βάθος χρόνου, θα μειώνεται σταδιακά και θα αποτελείται, κυρίως, από αδρανή υλικά. Αυτού το τύπου η διαχείριση συνεπάγεται και το δραστικό περιορισμό, έως και την κατάργηση, των σταθμών μεταφόρτωσης, ακόμη και της μεταφοράς προδιαλεγμένων οργανικών σε κεντρικές μονάδες κομποστοποίησης, που συμβάλλουν στην υποβάθμιση της ποιότητας των, προς επεξεργασία, απορριμμάτων.
Έναντι των συγκεντρωτικών, αλλά και των διάσπαρτων αποσπασματικών διαδημοτικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας (κεντρικοί ΣΜΑ, περιφερειακά ΚΔΑΥ και μονάδες κομποστοποίησης), επιλέγουμε την ολοκληρωμένη διαχείριση μικρής κλίμακας, με την ευθύνη μεγάλων δήμων ή ομάδων γειτονικών δήμων, που θα αποτελούν την αντίστοιχη διαχειριστική ενότητα. Εγκαταστάσεις αυτού του τύπου είναι διαχειρίσιμες από τους δήμους, οπότε απομακρύνονται οι πιθανότητες προσφυγής στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Τα οφέλη είναι προφανή:
• χαμηλό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας, καθώς ο διαχωρισμός επιτυγχάνεται από την ενεργοποίηση των πολιτών στη διαλογή και την κοινωνία συμμέτοχη.
• ποιοτική και ποσοτική βελτιστοποίηση των ανακτώμενων υλικών.
• δραστική μείωση των υπολειμμάτων για εναπόθεση σε ΧΥΤΥ.
• δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς η διαδικασία δεν προϋποθέτει πολύπλοκο και ενεργοβόρο μηχανολογικό εξοπλισμό.
• επιστροφή στην κοινωνία των οικονομικών ωφελημάτων από την αξιοποίηση των προϊόντων της ανακύκλωσης (μείωση δημοτικών τελών).
• δραστική μείωση μετακίνησης βαρέων οχημάτων.
• χαμηλή όχληση και, σχεδόν, μηδαμινές συνέπειες στους χώρους εγκατάστασης και επεξεργασίας.
• αποκατάσταση των κοινωνικών και χωροταξικών ανισοτήτων, που προκαλούν οι τεράστιες συγκεντρωτικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας και απόθεσης, τύπου Φυλής.
Γ. Δραστηριότητες σε περιφερειακό επίπεδο
Στη βάση των παραπάνω, αυτό που απομένει σαν αντικείμενο διαχείρισης, σε περιφερειακό επίπεδο (άρα, και αρμοδιότητας του οποιουδήποτε περιφερειακού σχεδιασμού) είναι ΧΥΤΥ, που θα υποδέχονται το υπόλειμμα της διαδικασίας που προηγείται, καθώς και το σταδιακά μειούμενο “σφάλμα” του συστήματος διαχείρισης. Σε αυτή την προοπτική, αλλά και σε κάθε περίπτωση, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα η άμεση εφαρμογή του νόμου, που προβλέπει η επιβάρυνση των δήμων για τη χρήση των περιφερειακών υποδομών διαχείρισης να είναι ανάλογη της ποσότητας των απορριμμάτων που παραδίδουν σ’ αυτές.
Με τα χωροταξικά δεδομένα της Αττικής δεν φαίνεται εφικτή, ούτε συμφέρουσα, η επιλογή των πολλών ΧΥΤΥ. Το αν θα είναι ένας ή περισσότεροι οι ΧΥΤΥ της Αττικής, στο πλαίσιο μιας άλλου τύπου διαχείρισης, μένει να τεκμηριωθεί από μια ειδική μελέτη για το σκοπό αυτό. Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε υποχρέωσή μας να επισημάνουμε την εξάντληση των όποιων αντοχών και ανοχών της περιοχής των Α. Λιοσίων – Φυλής, που, για σειρά ετών, έχει λειτουργήσει σαν ο σκουπιδότοπος της ευμάρειάς μας. Υιοθετούμε το αίτημα για εκπόνηση συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για το κλείσιμο της εγκατάστασης και την άμεση εφαρμογή μέτρων περιβαλλοντικής αποκατάστασης.
Είμαστε πεισμένοι ότι η πρόταση της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση μιας οικονομικής και φιλοπεριβαλλοντικής διαχείρισης, σε όφελος των πολιτών και της κοινωνίας, αφού:
• υιοθετεί και ενσωματώνει, στην πράξη, τις διεθνείς εμπειρίες και τις καλές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης και της ιεράρχησης στη διαχείριση, που εισάγει η οδηγία 2008/98/ΕΕ (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση, ασφαλής εναπόθεση), με την απαραίτητη διευκρίνιση ότι η μετάβαση σε οποιαδήποτε βαθμίδα της διαχείρισης προϋποθέτει τη χρήση και την εξάντληση των δυνατοτήτων των προηγούμενων βαθμίδων.
• Ικανοποιεί πάγιους (και ανεκπλήρωτους) στόχους όλων των σχεδιασμών διαχείρισης απορριμμάτων, για μείωση της παραγωγής αποβλήτων και διαλογή στην πηγή καθαρών ανακυκλώσιμων και βιοαποδομήσιμων υλικών.
Οι Ο-Π δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι οι προσχηματικές και υποκριτικές επικλήσεις περί, δήθεν, επενδυτικών ευκαιριών και πράσινης ανάπτυξης θα μας βρουν μπροστά τους, στο βαθμό που κινούνται στον αντίποδα του δημόσιου συμφέροντος και καταστρατηγούν τις αρχές μιας κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμης και καθαρής ανάπτυξης.
6/2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου