H Σουηδία στα χνάρια του Αντιμανιφέστου του Μίκη Θεοδωράκη

Την στιγμή που η παγκόσμια τάση του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλισμού είναι να μειώνει σε δραματικό έως απάνθρωπο βαθμό τον ελεύθερο χρόνο των εργαζομένων και να τους ξεζουμίζει στην κυριολεξία, καρπώνοντας φυσικά την υπεραξία της εργασίας τους, έρχεται μια κυβέρνηση – η κυβέρνηση της Σουηδίας – και ετοιμάζεται να καθιερώσει επίσημα το 6ωρο. Πιο συγκεκριμένα η είδηση αναφέρει:

Η Σουηδία φαίνεται πως θα γίνει η πρώτη χώρα που θα καταργήσει το 8ωρο και θα καθιερώσει το 6ωρο, καθώς ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις υιοθετούν το νέο πιο παραγωγικό μοντέλο.

Σύμφωνα με το Science Alert, η σουηδική κυβέρνηση πέρυσι χρηματοδότησε τη διεξαγωγή πειράματος στο γηροκομείο Svartedalens, με τους νοσηλευτές να εργάζονται έξι ώρες την ημέρα. Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, τα αποτελέσματα ήταν υπέρ του 6ώρου. Κατά τα αποτελέσματα, όσοι δούλευαν έξι ώρες την ημέρα, ήταν πιο παραγωγικοί σε σύγκριση με εκείνους που δούλευαν περισσότερο. Μάλιστα, όσοι δούλευαν 6ωρο ήταν σχεδόν τρεις φορές λιγότερο πιθανό να πάρουν άδεια δύο εβδομάδων, ενώ μειώθηκε κατά το ήμισυ το ποσοστό των υπαλλήλων που ζητούσε αναρρωτική.

Συγκεκριμένα, 68 από τις νοσηλεύτριες που εργάζονταν έξι ώρες πήραν τις μισές ημέρες αναρρωτικής άδειας συγκριτικά με τους υπολοίπους. Ακόμη, οι νοσοκόμες που εργάζονταν λιγότερες ώρες ήταν πιο ευτυχισμένες. Ανέφεραν ότι είναι 20% πιο ευτυχισμένες και, ως εκ τούτου θα έκαναν 64% περισσότερες δραστηριότητες με τους ασθενείς. Δεν είναι λίγες οι σκανδιναβικές επιχειρήσεις που έχουν εφαρμόσει το νέο μοντέλο και ήδη βλέπουν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα. 

Η Toyota εφάρμοσε το 6ωρο πριν από 14 χρόνια στα συνεργεία της στο Γκέτεμποργκ και αμέσως είδε διαφορά, καθώς το προσωπικό της εμφανίζεται πιο ευτυχισμένο, ενώ τα κέρδη αυξήθηκαν κατά 25%.

Απ' την δεκαετία του 1980 και πιο συγκεκριμένα στα 1987 που ο Θεοδωράκης ως εισηγητής είχε εκφωνήσει την ομιλία του “Αντιμανιφέστου” στο Διεθνές Συνέδριο «Ελεύθερων καλλιτεχνών», στη Δυτική Γερμανία, είχε επισημάνει και τονίσει την ανάγκη για μια γενναία μείωση του εργασιακού ημερήσιου βίου την εργαζομένων στην παραγωγή. 

Είχε επισημάνει ότι η απόδοση των εργαζομένων μειώνεται σε μεγάλο βαθμό αντί να αυξάνεται όπως αυξάνονται οι ώρες εργασίας. Σε αυτήν την εμπνευσμένη ομιλία είχε δώσει έμφαση στην σημασία του ελεύθερου χρόνου και των “ανθρωπομονάδων”, όπως τις ονόμαζε. Πιο συγκεκριμένα ο Θεοδωράκης στο Αντιμανιφέστο τόνιζε:

§ Νομίζω ότι η αρχή θα πρέπει να γίνει με τον καθορισμό ενός ανώτατου χρόνου εργασίας, κατά κλάδο, μέσα στον οποίο ο εργαζόμενος αποδίδει, χωρίς να συνθλίβεται κάτω από το βάρος της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής κόπωσης. 

§ Επομένως η καταστροφή των ανθρωπομονάδων ξεκινά απ΄ τη στιγμή που οι σχέσεις και οι ρυθμοί που επιβάλλουν οι νέες παραγωγικές δυνάμεις, δημιουργούν τον πολίτη-στρατιώτη της παραγωγής.  Ο βιομηχανικός άνθρωπος είναι ο πειθαρχημένος, ο καταπιεσμένος, ο ρομποτοποιημένος στρατιώτης του γραφείου και του εργοστασίου, που το σύστημα τον έχει ξεριζώσει από το χώμα του φυσικού ρυθμού, επιβάλλοντάς του τους ρυθμούς της παραγωγής.  Δηλαδή των μηχανών στο εργοστάσιο, των μεταφορικών μέσων στο δρόμο.  Των καταναγκασμών στο σχολείο, στο στρατώνα και στο γραφείο, που τον εκτροχιάζουν από τον φυσικό εσωτερικό του ρυθμό.

§ Ώστε η λεγόμενη εξέλιξη, οι λεγόμενες προηγμένες χώρες, δημιουργούν σήμερα θλιβερά όντα.  Ουσιαστικά εθελοντές στρατιώτες εφ΄ όρου ζωής, κατάδικους διά βίου, δεμένους στο μαγγανοπήγαδο της παραγωγής.

§ Μερικοί πιστεύουν πως μέσα στις συνθήκες μιας σύγχρονης – προηγμένης τεχνολογικά – κοινωνίας, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο του φόρτου και των καταναγκασμών που δέχεται καθημερινά ο εργαζόμενος, ο ανώτατος χρόνος κοινωνικής εργασίας δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις τέσσερις ώρες.  Πολλά τεστ έχουν αποδείξει ότι μετά τις τέσσερις ώρες συνεχούς εργασίας μειώνεται η δύναμη του εργαζόμενου.  Στις υπόλοιπες τρεις ή τέσσερις ώρες, η προσφορά του ισοδυναμεί με λιγότερο από μισή ώρα πραγματικής απασχόλησης.

§ Έχουμε λοιπόν μερικές δεκάδες εκατομμύρια, στην Ευρώπη, που εργάζονται εντατικά το πρώτο τετράωρο, ενώ στον υπόλοιπο χρόνο δεν αποδίδουν ή αποδίδουν λίγα πράγματα, παραμένοντας εν τούτοις υποχρεωτικά καθηλωμένοι στους χώρους δουλειάς. 

Αυτή η είδηση για την απόφαση της Σουηδικής κυβέρνησης να καθιερώσει το 6 ωρο μας ενθουσίασε, καθώς έρχεται σε πλήρη σύμπνοια με τις ιδέες αυτές του Μίκη Θεοδωράκη πάνω στο τεράστιο θέμα του ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων, της παραγωγικής διαδικασίας και των ανθρωπομονάδων.

Οι ιδέες αυτές τώρα παίρνουν σάρκα και οστά, 30 σχεδόν χρόνια μετά την εκφώνηση της ομιλίας του και ελπίζουμε ότι στο ίδιο πλαίσιο θα κινηθούν στο άμεσο μέλλον και άλλες κυβερνήσεις – κράτη. 

theodorakism.blogspot.