Έξοδος με ανοιχτές πληγές

Η Ελλάδα εξέρχεται σήμερα από τα μνημόνια, καθώς εκτιμήθηκε ότι εκλείπουν πλέον οι λόγοι που οδήγησαν στη σύναψη των τριών δανειακών συμβάσεων. Τα «δίδυμα ελλείμματα» -το εκρηκτικό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης που έφτασε ακόμη και στο 15,2%, αλλά και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών- έπαψαν να υφίστανται, κάτι που σημαίνει ότι η χώρα ξοδεύει λιγότερα από αυτά που εισπράττει και δεν χρειάζεται να δανείζεται για να καλύπτει τα ελλείμματά της.

Ένας από τους λόγους που οδήγησαν στα μνημόνια ήταν και η αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους. Και σε αυτό το πεδίο δόθηκε απάντηση. Μπορεί το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να παραμένει σε ιστορικά υψηλά -τόσο ως απόλυτος αριθμός όσο και αναλογικά με το ΑΕΠ- από την άλλη όμως, με τα «αποθέματα ασφαλείας» και τις διευθετήσεις πληρωμών, έχει διασφαλιστεί η εξυπηρέτηση τουλάχιστον για τα επόμενα 2-3 χρόνια ακόμη και αν η χώρα δεν βγει καθόλου στις αγορές για να αντλήσει φρέσκα δάνεια. Υπάρχουν και άλλα θετικά στοιχεία, αποτέλεσμα των θυσιών που έγιναν την τελευταία 8ετία: η ενίσχυση της κεφαλαιακής δομής των τραπεζών, η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας όπως επίσης των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών, η ισχυροποίηση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας αλλά και το «άνοιγμα» της οικονομίας με την αύξηση του ΑΕΠ να προέρχεται πλέον από τις εξαγωγές και τις επενδύσεις και όχι από την ιδιωτική κατανάλωση. Όλα αυτά όμως δεν έγιναν αναίμακτα.

Η Ελλάδα βγαίνει σήμερα από τα μνημόνια έχοντας «ανοικτές πληγές» και πλήθος προκλήσεων να αντιμετωπίσει:

1 Τα επίσημα στοιχεία αποτυπώνουν μείωση πληθυσμού λόγω της υπογεννητικότητας και του αρνητικού ισοζυγίου γεννήσεων-θανάτων. Ο αριθμός των απασχολούμενων παραμένει πολύ μικρότερος σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, ενώ δυσχερέστατη είναι και η αναλογία συνταξιούχων-εργαζόμενων: Έχουμε 3,7 εκατομμύρια εργαζόμενους και 2,7 εκατομμύρια συνταξιούχους. Η μείωση της ανεργίας έχει ξεκινήσει από το 2013, αλλά την αύξηση της απασχόλησης «φρενάρει» και η φυγή εξειδικευμένου δυναμικού στο εξωτερικό για αναζήτηση καλύτερης εργασίας.

2 Με την κρίση συσσωρεύτηκαν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τις τράπεζες συνολικού ύψους άνω των 230 δισ. ευρώ. Τα χρέη προς την εφορία ξεπέρασαν τα 100 δισ., τα «κόκκινα» δάνεια επίσης κινούνται στα επίπεδα των 95 δισ. ευρώ, ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία ανέρχονται ήδη στα 33-35 δισ. ευρώ.

3 Οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές αντιστοιχούν στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας 10ετίας αναλογικά με το ΑΕΠ, στοιχείο που αποτυπώνει την υπερφορολόγηση.

4 Στις τράπεζες, ο ρυθμός χρηματοδότησης της ιδιωτικής οικονομίας παραμένει αρνητικός, καθώς η προσοχή επικεντρώνεται προς το παρόν στην αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων.

5 Η ανάπτυξη δεν έχει φανεί ακόμη στα νοικοκυριά, καθώς ούτε τα εισοδήματα έχουν επανέλθει σε ουσιαστική ανοδική τροχιά ούτε έχουν εκλείψει οι λόγοι που οδήγησαν τα τελευταία χρόνια στην αρνητική αποταμίευση και στη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης.

 ttsiros@naftemporiki.gr