Ως καταναλωτές μπορούμε να επηρεάσουμε πολιτικές!

Με αφορμή την 15^η Μαρτίου - Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Καταναλωτών

Η σημερινή παγκόσμια και πολύπλευρη κρίση έχει βαθιές ρίζες στο καταναλωτικό μοντέλο που επικράτησε στον πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες και διαμόρφωσε την ανάπτυξη των αγορών και τον άνθρωπο – καταναλωτή των πάντων. Με επίκεντρο την εφήμερη ευημερία του, η κατανάλωση και η ανάπτυξη βασίστηκαν σε προϊόντα και υπηρεσίες που δεν απαντούσαν ούτε στην ανάγκη για βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων ούτε καν στη διασφάλιση κοινωνικής δικαιοσύνης τόσο μεταξύ των ανθρώπων του υφιστάμενου πληθυσμού όσο και διαγενεακής.

Η αλλαγή του μοντέλου αυτού δεν θα επέλθει με την κρίση, όπως πιστεύουν αρκετοί.

Η κρίση δημιουργεί συνθήκες για προβληματισμό σχετικά με το μοντέλο ανάπτυξης, αλλά δεν αρκεί για να επιφέρει αλλαγές. Άλλωστε, είναι ολοφάνερο ότι στο όνομά της μπορούν να προκληθούν δυσμενέστερες συνέπειες, καθώς οι αγορές δημιουργούν ταχύτερα τις άμυνές τους από την κοινωνία και με τη συνέργεια των κατάλληλων κυβερνήσεων προλαβαίνουν να πλασάρουν νέες εφήμερες λύσεις για να ανταπεξέλθουν στη ζήτηση και τις ανάγκες για «ανάπτυξη». Η αλλαγή, που έχει ανάγκη όλος ο πλανήτης, θα επιτευχθεί με την απόκτηση καταναλωτικής κουλτούρας, μέσα από την οποία ο καθένας μας θα συνειδητοποιεί όλες τις πτυχές της κατανάλωσης, αλλά και τις ευθύνες, υποχρεώσεις και δικαιώματα που του αναλογούν. Και θα αποκτήσει επίγνωση της δύναμής του ως καταναλωτής στη διαμόρφωση των τάσεων της αγοράς και στη λήψη αποφάσεων που αφορούν μια σειρά θεμάτων, από τη διατροφή του μέχρι τις συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία των πολυεθνικών εταιρειών.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι η ενδυνάμωση του καταναλωτικού κινήματος είναι απαραίτητη ειδικά τώρα που η κρίση μαστίζει την κοινωνία και την καθιστά ευάλωτη στην αποδοχή φθηνών και πολλά υποσχόμενων λύσεων που θα πληρώσουμε όλοι ακριβά στο εγγύς μέλλον.

Με αφορμή την 15^η Μαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Καταναλωτών ας αναλογιστούμε όλοι πόση δύναμη έχουμε με αυτή μας την ιδιότητα. Και ας διεκδικήσουμε έμπρακτα: προστασία και αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών, προστασία των φυσικών πόρων, του περιβάλλοντος και της παραγωγικής γης, ποιοτική γεωργοκτηνοτροφία, δημόσια διαχείριση των υδατικών πόρων, καθαρή ενέργεια, απαλλαγή των αγορών από τους μεσάζοντες και τα καρτέλ που διαχειρίζονται την τροφή μας, νόμιμη απασχόληση και ποιοτικές συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία παραγωγής προϊόντων και στην αγροτική παραγωγή.

Οι καταναλωτές μπορούμε να εμποδίσουμε με μη βίαιες και έξυπνες πρακτικές κάθε προσπάθεια υποβάθμισης του περιβάλλοντος στο όνομα της ανάπτυξης, κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των δημοσίων εκτάσεων και των υδάτων, κάθε απόπειρα αλλοίωσης του γενετικού μας πλούτου για την παροχή άφθονης φθηνής τροφής, αλλά και κάθε σύγχρονο «δουλέμπορο» να πλουτίσει από τις δικές μας επιλογές.

Χρειάζεται να αντιπροτείνουμε δημιουργικές πρωτοβουλίες παρεμπόδισης της κερδοσκοπίας από τη διακίνηση τροφίμων, αντιστεκόμενοι στην αγορά προϊόντων που ακριβαίνουν μέσα στην κρίση και οργανώνοντας τα δικά μας δίκτυα παραγωγών - καταναλωτών. Χρειάζεται να αναβαθμίσουμε την ποιότητα της τροφής μας καλλιεργώντας έστω και μικρές ποσότητες σπόρων για να διατηρήσουμε τις ντόπιες ποικιλίες, να πούμε ένα τρανταχτό όχι στα μεταλλαγμένα τρόφιμα μποϋκοτάροντας την αγορά τους και να περιοριστούμε συνειδητά στην κατανάλωση τροφίμων εποχής και εγχώριας προέλευσης, που μειώνει το οικολογικό και οικονομικό αποτύπωμά τους.

Οι καταναλωτές μπορούμε να περιοριστούμε στη χρήση των άκρως αναγκαίων προϊόντων, των οποίων η κατανάλωση δεν θα επιβαρύνει τους φυσικούς πόρους του πλανήτη, αλλά και να στραφούμε στην επανάχρηση προϊόντων, επιλογή φιλική στο περιβάλλον και ενδεδειγμένη για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας. Μπορούμε, επίσης, να διεκδικήσουμε την παραγωγή καθαρής ενέργειας και την απεξάρτηση από πετρέλαια και μαζούτ, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην εξοικονόμησή της. Όπως οφείλουμε να διεκδικήσουμε την παραγωγή προϊόντων χωρίς τη ρύπανση του περιβάλλοντος που τα συνοδεύει, αλλά και να δηλώσουμε ρητά την αντίθεσή μας με την παιδική και ανασφάλιστη εργασία, αποκλείοντας από τις αγορές μας προϊόντα που παράγονται με τέτοιες διαδικασίες.

Τέλος, ως πολίτες που επιθυμούμε την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου και των όρων των αγορών, οφείλουμε να στραφούμε σε επιχειρηματικές δομές που μας προστατεύουν και ως καταναλωτές. Τέτοιες είναι οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, στις οποίες το προϊόν παράγεται για να εξυπηρετήσει το κοινωνικό σύνολο χωρίς να θέτει την κερδοφορία ως πρώτο στόχο, ενώ η ποιότητα διασφαλίζεται από τη φιλοσοφία και τις αρχές λειτουργίας της επιχείρησης που είναι συνυφασμένες με τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη στο συνάνθρωπο.

Ως καταναλωτές μπορούμε να επηρεάσουμε πολιτικές, αρκεί να το θελήσουμε και να οργανωθούμε προς αυτή την κατεύθυνση με οικολογικές επιλογές, δίκαιες για μας και για τις επόμενες γενιές!

*Η Βάσω Νάκου