ΤΟΥ ΚΙΜΩΝΑ ΧΑΤΖΗΜΠΙΡΟΥ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 26 Απριλίου 2011
Τα φιλόδοξα σχέδια οικολογικών αναπλάσεων µάλλον εξυπηρετούν έργα βιτρίνας σε προνοµιούχες περιοχές και σπάνια βασίζονται σε ολοκληρωµένη και επιστηµονική εκτίµηση των περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων της πρωτεύουσας
Πηγή
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 26 Απριλίου 2011
Οταν η περιβαλλοντική πολιτική επενδύει τους ελάχιστους διαθέσιµους πόρους σε λάθος περιοχές, οι περιβαλλοντικά φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Το µητροπολιτικό πάρκο στον χώρο του πρώην αεροδροµίου Ελληνικού αποτελεί παράδειγµα δαπανηρής και περιβαλλοντικά άστοχης πολιτικής.
Θα γίνει εκτός Λεκανοπεδίου, σε αραιοδοµηµένη περιοχή µε πολύ πράσινο, δίπλα στον τεράστιο πνεύµονα της θάλασσας, την ώρα που τα περιβαλλοντικά προβλήµατα πυκνοδοµηµένων και υποβαθµισµένων συνοικιών πολλαπλασιάζονται.
Θα γίνει εκτός Λεκανοπεδίου, σε αραιοδοµηµένη περιοχή µε πολύ πράσινο, δίπλα στον τεράστιο πνεύµονα της θάλασσας, την ώρα που τα περιβαλλοντικά προβλήµατα πυκνοδοµηµένων και υποβαθµισµένων συνοικιών πολλαπλασιάζονται.
Η κυβέρνηση δεν τολµά να αξιοποιήσει εµπορικά παρά µόνο ένα µικρό µέρος του χώρου, µε χρήσεις τουρισµού και αναψυχής. Η φροντίδα για την καλαισθησία της επένδυσης έχει ανατεθεί στον καταλανό αρχιτέκτονα Χοσέ Ασεµπίγιο. Από την άλλη πλευρά, υπό την πίεση τοπικών αρχόντων και «οικολογικά ευαίσθητων», υπόσχεται τη δηµιουργία ενός τεράστιου δαπανηρού πάρκου. Υπερακοντίζοντας σε λαϊκισµό, οι οικολογούντες απαιτούν να µη χυθεί «ούτε ένα κυβικό µέτρο τσιµέντου» στον χώρο του πρώην αεροδροµίου, χωρίς να διευκρινίζουν ότι έτσι ευνοείται υπέρµετρα το περιβάλλον µιας ήδη ευνοηµένης περιοχής, αποκλείοντας την ευρύτερη περιβαλλοντική ανταπόδοση.
Οι πραγµατικά σοβαρές προτάσεις, µε περιβαλλοντική ουσία και σαφή αναδιανεµητικό χαρακτήρα, ακολουθούν άλλο δρόµο από αυτόν της ανέξοδης ευαισθησίας ή δηµαγωγίας, ωστόσο η τυφλή άρνηση έχει εµποδίσει την εφαρµογή τους. Ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος Στέφανος Μάνος και πολλοί επιστήµονες είχαν προτείνει παλαιότερα την εκµετάλλευση του τεράστιου οικοπέδου του πρώην αεροδροµίου ως τράπεζα δηµόσιας γης. Η εκµετάλλευσή της µε σταδιακή δόµηση θα χρηµατοδοτούσε την αγορά οικοδοµικών τετραγώνων και άχτιστων οικοπέδων για να γίνουν µικρά πάρκα ή αστικοί κήποι σε σηµεία πυκνοδοµηµένων συνοικιών του Λεκανοπεδίου, τα οποία θα επιλεγούν µε περιβαλλοντικό σχεδιασµό. Επρόκειτο για πρόταση πραγµατικής πράσινης ανάπτυξης που θα βοηθούσε κυρίως στην αντιµετώπιση του µέγιστου προβλήµατος της θερινής θερµορρύπανσης. Οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου βιώνουν όλο και πιο συχνά ανυπόφορους καύσωνες και ανώµαλα υψηλές καθηµερινές θερµοκρασίες που προκαλούν υποβάθµιση της ποιότητας ζωής, αλλά και χρόνια µείωση της επιχειρηµατικότητας και της εργασιακής απόδοσης. Τα διάσπαρτα πάρκα θα συνέβαλλαν στην ελάττωση των υψηλών ηµερήσιων και νυκτερινών θερµοκρασιών, ενώ παράλληλα θα προσέφεραν στους κατοίκους την ανεκτίµητη δυνατότητα πρόσβασης σε πράσινους χώρους αναψυχής κοντά στο σπίτι τους.
Ανάλογη ωφέλεια θα προέκυπτε από ένα µεγάλο µητροπολιτικό πάρκο αν γινόταν στην κατάλληλη θέση. Π.χ. η αποκατάσταση του Κηφισού και των οχθών του ως φυσικού ποτάµιου συστήµατος θα προσέφερε ένα µοναδικό πράσινο διάδροµο που πραγµατικά θα δρόσιζε και θα ανανέωνε τον αέρα του Λεκανοπεδίου. Ενα επίµηκες πάρκο 20 χιλιοµέτρων, στο πρότυπο της ρεµατιάς Χαλανδρίου, θα ξεκινούσε από τα άνω τµήµατα του ποταµού προς την Πάρνηθα και την Πεντέλη, όπου ακόµα και σήµερα υπάρχει παραποτάµιο τοπίο µε τεράστια πλατάνια. Το πάρκο θα επεκτεινόταν σταδιακά προς το µεσαίο υποβαθµισµένο τµήµα του ποταµού, όπου η αποκατάσταση θα περιελάµβανε άµεση δέσµευση της ελεύθερης γης και σταδιακή αποµάκρυνση δοµηµένου όγκου και ρυπογόνων χρήσεων. Σε ορίζοντα 20ετίας θα προγραµµατιζόταν και η αποκατάσταση του κάτω τµήµατος που είναι σήµερα αυτοκινητόδροµος, µε επέκταση του πάρκου µέχρι τη θάλασσα. Τέτοια τολµηρά έργα δεν είναι πρωτοφανή, ένας αστικός αυτοκινητόδροµος πάνω σε ποτάµι έχει αποξηλωθεί στη Νότιο Κορέα, παρόµοιες παρεµβάσεις προγραµµατίζονται στον Σηκουάνα και αλλού. Η δηµιουργία ενός πολύτιµου πράσινου χώρου αναψυχής που θα ένωνε τον Ελαιώνα και το Μοσχάτο µε την Κηφισιά, πέρα από το σηµαντικό περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό όφελος για το Λεκανοπέδιο, θα ήταν πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης για τους πληθυσµούς των παρακηφίσιων περιοχών. Το οικόπεδο του Ελληνικού θα µπορούσε να εξασφαλίσει σηµαντικό µέρος της απαιτούµενης χρηµατοδότησης.
Κανείς ωστόσο δεν κάλεσε τον Ασεµπίγιο στον Κηφισό. Τα φιλόδοξα σχέδια οικολογικών αναπλάσεων µάλλον εξυπηρετούν έργα βιτρίνας σε προνοµιούχες περιοχές, εν πάση περιπτώσει όµως σπάνια βασίζονται σε ολοκληρωµένη και επιστηµονική εκτίµηση των περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων της πρωτεύουσας. Εξάλλου, οι κοινωνικά ευαίσθητοι χώροι των αριστερών παρατάξεων, δέσµιοι τοπικιστικών πολιτικών συµφερόντων, δεν τολµούν να παρέµβουν µε γενναιότητα στη βάση µιας έντιµης περιβαλλοντικής σύγκρισης µεταξύ Ελληνικού και πυκνοδοµηµένων περιοχών, ενώ οι Πράσινοι Οικολόγοι αδυνατούν να διατυπώσουν κάποια ουσιαστική εναλλακτική πρόταση πέρα από καταγγελίες για τσιµεντοποιήσεις. Οι κάτοικοι των υποβαθµισµένων συνοικιών, καθώς και το ευρύτερο ταλαιπωρηµένο περιβάλλον του Λεκανοπεδίου, δεν διαθέτουν πολιτικούς προστάτες.
Οι πραγµατικά σοβαρές προτάσεις, µε περιβαλλοντική ουσία και σαφή αναδιανεµητικό χαρακτήρα, ακολουθούν άλλο δρόµο από αυτόν της ανέξοδης ευαισθησίας ή δηµαγωγίας, ωστόσο η τυφλή άρνηση έχει εµποδίσει την εφαρµογή τους. Ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος Στέφανος Μάνος και πολλοί επιστήµονες είχαν προτείνει παλαιότερα την εκµετάλλευση του τεράστιου οικοπέδου του πρώην αεροδροµίου ως τράπεζα δηµόσιας γης. Η εκµετάλλευσή της µε σταδιακή δόµηση θα χρηµατοδοτούσε την αγορά οικοδοµικών τετραγώνων και άχτιστων οικοπέδων για να γίνουν µικρά πάρκα ή αστικοί κήποι σε σηµεία πυκνοδοµηµένων συνοικιών του Λεκανοπεδίου, τα οποία θα επιλεγούν µε περιβαλλοντικό σχεδιασµό. Επρόκειτο για πρόταση πραγµατικής πράσινης ανάπτυξης που θα βοηθούσε κυρίως στην αντιµετώπιση του µέγιστου προβλήµατος της θερινής θερµορρύπανσης. Οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου βιώνουν όλο και πιο συχνά ανυπόφορους καύσωνες και ανώµαλα υψηλές καθηµερινές θερµοκρασίες που προκαλούν υποβάθµιση της ποιότητας ζωής, αλλά και χρόνια µείωση της επιχειρηµατικότητας και της εργασιακής απόδοσης. Τα διάσπαρτα πάρκα θα συνέβαλλαν στην ελάττωση των υψηλών ηµερήσιων και νυκτερινών θερµοκρασιών, ενώ παράλληλα θα προσέφεραν στους κατοίκους την ανεκτίµητη δυνατότητα πρόσβασης σε πράσινους χώρους αναψυχής κοντά στο σπίτι τους.
Ανάλογη ωφέλεια θα προέκυπτε από ένα µεγάλο µητροπολιτικό πάρκο αν γινόταν στην κατάλληλη θέση. Π.χ. η αποκατάσταση του Κηφισού και των οχθών του ως φυσικού ποτάµιου συστήµατος θα προσέφερε ένα µοναδικό πράσινο διάδροµο που πραγµατικά θα δρόσιζε και θα ανανέωνε τον αέρα του Λεκανοπεδίου. Ενα επίµηκες πάρκο 20 χιλιοµέτρων, στο πρότυπο της ρεµατιάς Χαλανδρίου, θα ξεκινούσε από τα άνω τµήµατα του ποταµού προς την Πάρνηθα και την Πεντέλη, όπου ακόµα και σήµερα υπάρχει παραποτάµιο τοπίο µε τεράστια πλατάνια. Το πάρκο θα επεκτεινόταν σταδιακά προς το µεσαίο υποβαθµισµένο τµήµα του ποταµού, όπου η αποκατάσταση θα περιελάµβανε άµεση δέσµευση της ελεύθερης γης και σταδιακή αποµάκρυνση δοµηµένου όγκου και ρυπογόνων χρήσεων. Σε ορίζοντα 20ετίας θα προγραµµατιζόταν και η αποκατάσταση του κάτω τµήµατος που είναι σήµερα αυτοκινητόδροµος, µε επέκταση του πάρκου µέχρι τη θάλασσα. Τέτοια τολµηρά έργα δεν είναι πρωτοφανή, ένας αστικός αυτοκινητόδροµος πάνω σε ποτάµι έχει αποξηλωθεί στη Νότιο Κορέα, παρόµοιες παρεµβάσεις προγραµµατίζονται στον Σηκουάνα και αλλού. Η δηµιουργία ενός πολύτιµου πράσινου χώρου αναψυχής που θα ένωνε τον Ελαιώνα και το Μοσχάτο µε την Κηφισιά, πέρα από το σηµαντικό περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό όφελος για το Λεκανοπέδιο, θα ήταν πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης για τους πληθυσµούς των παρακηφίσιων περιοχών. Το οικόπεδο του Ελληνικού θα µπορούσε να εξασφαλίσει σηµαντικό µέρος της απαιτούµενης χρηµατοδότησης.
Κανείς ωστόσο δεν κάλεσε τον Ασεµπίγιο στον Κηφισό. Τα φιλόδοξα σχέδια οικολογικών αναπλάσεων µάλλον εξυπηρετούν έργα βιτρίνας σε προνοµιούχες περιοχές, εν πάση περιπτώσει όµως σπάνια βασίζονται σε ολοκληρωµένη και επιστηµονική εκτίµηση των περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων της πρωτεύουσας. Εξάλλου, οι κοινωνικά ευαίσθητοι χώροι των αριστερών παρατάξεων, δέσµιοι τοπικιστικών πολιτικών συµφερόντων, δεν τολµούν να παρέµβουν µε γενναιότητα στη βάση µιας έντιµης περιβαλλοντικής σύγκρισης µεταξύ Ελληνικού και πυκνοδοµηµένων περιοχών, ενώ οι Πράσινοι Οικολόγοι αδυνατούν να διατυπώσουν κάποια ουσιαστική εναλλακτική πρόταση πέρα από καταγγελίες για τσιµεντοποιήσεις. Οι κάτοικοι των υποβαθµισµένων συνοικιών, καθώς και το ευρύτερο ταλαιπωρηµένο περιβάλλον του Λεκανοπεδίου, δεν διαθέτουν πολιτικούς προστάτες.
Ο Κίµων Χατζηµπίρος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου