Βοτανικός κήπος Πετρούπολης - Στα χέρια της γειτονιάς

Εδωσαν πνοή σε έναν εγκαταλελειμμένο χώρο, εφήρμοσαν τεχνικές βιολογικής καλλιέργειας και προχώρησαν στη δημιουργία μιας τράπεζας ντόπιων ποικιλιών. Το φιλόδοξο εγχείρημα, που έχουν αναλάβει δημότες της Πετρούπολης με βάση τις αρχές της αυτοδιαχείρισης, μετράει ήδη δέκα μήνες ζωής

Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΛΥΒΙΩΤΟΥ,
Φωτογραφίες: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ

«O σπόρος για τον γεωργό δεν είναι απλώς η πηγή της μελλοντικής σοδειάς και της τροφής, είναι η αποθήκη του πολιτισμού και της ιστορίας». Μια από τις πιο εμπνευσμένες ρήσεις της Ινδής ακτιβίστριας Vandana Shiva ώθησε δημότες της δυτικής Αθήνας να μυηθούν στη μαγεία της βιωματικής μάθησης της οικολογικής γεωργίας και να δώσουν πνοή σε έναν εγκαταλελειμμένο χώρο, τον Βοτανικό Κήπο Πετρούπολης.

Ολα ξεκίνησαν το 2000, όταν ο Δήμος Πετρούπολης, με στόχο την ενίσχυση και την ανάδειξη του περιαστικού πρασίνου, παραχώρησε το χώρο για να δημιουργηθεί ένας βοτανικός κήπος όμοιος με αυτόν της Κοπεγχάγης. Ενας χώρος που θα φιλοξενούσε σπάνια είδη χλωρίδας απ' όλο τον κόσμο. Ετσι, στα τέλη του 2001, με ευθύνη του ΥΠΕΧΩΔΕ και χρηματοδότηση της Ε.Ε., ανεγέρθηκαν το γυάλινο κτίριο που θα φιλοξενούσε τον κήπο (Γυάλινο) και το βοηθητικό κτίριο, το οποίο θα στέγαζε τη μηχανική υποστήριξή του. Τελικά, στο θερμοκήπιο φυτεύτηκαν τροπικά φυτά, αλλά ο σχεδιασμός του υπήρξε λανθασμένος καθώς δεν ελήφθησαν υπ' όψιν οι ελληνικές κλιματολογικές συνθήκες. Αναπόφευκτα το εγχείρημα απεδείχθη ενεργοβόρο, πολυδάπανο και ως εκ τούτου λειτούργησε λίγους μόνο μήνες. Εγκαταλελειμμένο παρέμεινε μέχρι το Σεπτέμβριο του 2003, οπότε και ανέλαβε νέα διοίκηση, η οποία αξιοποίησε το βοηθητικό κτίριο για τη στέγαση πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Πέντε χρόνια μετά, το κτίριο μαραζώνει ξανά. Σπασμένα τζάμια και πόρτες, κατεστραμμένα τμήματα στην οροφή, περιττώματα και σύριγγες συνθέτουν για άλλη μια φορά την εικόνα μέχρι και τον Οκτώβριο του 2009, οπότε και ο χώρος καταλήφθηκε από πολίτες διάφορων ηλικιών και πολιτικών παρατάξεων. Στόχος τους ήταν να μετατρέψουν τον κήπο σε έναν θύλακα δημιουργίας και να του δώσουν το χαρακτήρα ενός ελεύθερου κοινωνικού χώρου. Παρά τις αρχικές διενέξεις με τη δημοτική αρχή, αυτή η ιδιότυπη κατάληψη νομιμοποιήθηκε κοινωνικά και αποτέλεσε το πρώτο μαζικό στέκι νεολαίας στην περιοχή. «Ο δήμος ευνόησε ουσιαστικά τη λειτουργία του και έδωσε το Ο.Κ. για να χρησιμοποιηθεί από τη νεολαία και τους πολίτες», δηλώνει, με διάθεση συνεργασίας, στο ΟΙΚΟ ο δήμαρχος της πόλης, Στέφανος Βλάχος.

Τράπεζα κλασικών σπόρων

Ανάμεσα στα πιο φιλόδοξα εγχειρήματά τους είναι αναμφίβολα η δημιουργία τράπεζας κλασικών σπόρων, με στόχο να διανέμονται - ανταλλάσσονται με όποιον ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει. «Θέλουμε να αντισταθούμε στην επιβολή άγευστων υβριδίων και να συμβάλουμε στη διάσωση των παραδοσιακών ποικιλιών», επισημαίνουν οι συμμετέχοντες στην προσπάθεια. Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε την ποιότητα των τροφίμων που καταναλώνουμε; Τι να κάνουμε για να βελτιώσουμε το υποβαθμισμένο περιβάλλον στο οποίο ζούμε; Μπορούμε να αναδείξουμε την προστασία της βιοποικιλότητας ως ανάγκη για αρμονία του ανθρώπου με τη φύση; Αυτά τα ερωτήματα αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη των απλών πολιτών και κάπως έτσι μετέτρεψαν το Γυάλινο σε ένα χώρο βιωματικής μάθησης στη βιολογική γεωργία, ανοιχτό στα σχολεία και στους πολίτες της ευρύτερης περιοχής.

«Η λειτουργία ενός ελεύθερου δημόσιου χώρου επαναπροσδιορίζει την έννοια του πολίτη», σημειώνει ο Μιχάλης Γκολιομύτης, γεωπόνος, που συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες. «Σε αυτό το πλαίσιο, η παρουσία του θερμοκηπίου ήταν «μάννα εξ ουρανού» για την ανάπτυξη δράσεων που αφορούν τη γεωργία και το περιβάλλον». Σήμερα, οι... γεωργοί του Κήπου δηλώνουν ότι από το φθινόπωρο θα είναι έτοιμοι να διαθέσουν τους παραδοσιακούς σπόρους σε όποιον θέλει, καθώς «οι ντόπιες ποικιλίες συνιστούν και στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου».

Βιωματική μάθηση

Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, ο κ. Γκολιομύτης στάθηκε ιδιαίτερα στην αξία της βιωματικής μάθησης: «Οι αγροτικές εργασίες στο θερμοκήπιο, εκτός από τις γνώσεις που εξασφαλίζουν για το πώς να καλλιεργούμε, μας φέρνουν ξανά σε επαφή με τη γη, το χώμα, τις μυρωδιές της, μια επαφή που ο άνθρωπος είχε για χιλιάδες χρόνια και έχασε με την έντονη αστικοποίηση των τελευταίων δεκαετιών». Παράλληλα, «το να δουλεύει κανείς ομαδικά στο χωράφι, χωρίς υλικά οφέλη, βοηθάει στη θεμελίωση σχέσεων στη βάση του κοινού σκοπού και μόχθου, γεγονός πολύ σημαντικό σε μια εποχή όπου οι περισσότεροι ιδιωτεύουν και κλείνονται στο μικρόκοσμό τους αδιαφορώντας για το τι γίνεται εκεί έξω». Αποψη που ασπάζεται και η νεαρή Λέγκω, η οποία συμμετέχει στην κατάληψη. «Η επαφή με τη γη έχει ακόμη και θεραπευτικό χαρακτήρα. Πλέον απέκτησα πιο ελπιδοφόρες σκέψεις, διασκεδάζω και έχω βγει πολύ κερδισμένη από την όλη διαδικασία. Οταν αρχίζεις να φροντίζεις το περιβάλλον, αρχίζεις παράλληλα να φροντίζεις και τους ανθρώπους τους οποίους συναναστρέφεσαι. Είναι μια αίσθηση αλληλεγγύης».

Οικολογική φροντίδα

Η φροντίδα για τους άλλους σημαίνει όμως και φροντίδα για τη Γη. Ετσι, η φυτοπροστασία γίνεται αποκλειστικά με βιολογικές μεθόδους. Ενδεικτικά, για την αντιμετώπιση της μελίγκρας εξαπολύθηκε πληθυσμός πασχαλίτσας, ενώ για τον τετράνυχο γίνεται ψεκασμός με σπόρια του μύκητα Beauveria bassiana. Οσον αφορά τη θρέψη των φυτών, δεν χρησιμοποιήθηκαν χημικά λιπάσματα, παρά μόνο κοπριά προβάτων στο χώμα, ενώ έγινaν ψεκασμοί σκευασμάτων από φύκια και ψάρια.

Τι ριζώνει στο Γυάλινο;

Ο Βοτανικός Κήπος έχει πλέον επισήμως ενταχθεί στο δίκτυο Πελίτι, που στόχο έχει τη συλλογή, τη διατήρηση και τη διάδοση των ντόπιων ποικιλιών, την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος και τη δημιουργία μιας εναλλακτικής κοινότητας με κύριο άξονα τη διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών.

Ετσι, σήμερα, στο Γυάλινο, μεταξύ των παραδοσιακών ποικιλιών, αναπτύσσονται: 40 ρίζες ντομάτας Πάρου, 40 ρίζες ντομάτας ποικιλίας Μπατάλα, 40 ρίζες πιπεριάς Φλωρίνης, 20 πεπόνια Πάρου, 15 καρπούζια Πάρου.

Info: Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον «Βοτανικό Κήπο» επισκεφτείτε το blog: http://votanikoskipos.blogspot.com/

Πηγή