Από διατηρητέο μνημείο… mall!

Κάθε ομοιότητα με το κτήμα Καμπά, τη βίλα Καμπά και το σταθμαρχείο είναι (?) συμπτωματική.....

Ρεπορτάζ: ΗΡΩ ΓΛΑΡΟΥ

ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΜΟΥΖΑΚΗ ΚΑΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΒΟΡΑ ΣΤΙΣ ΜΠΟΥΛΝΤΟΖΕΣ

Η ξεπερασμένη λογική της ανάπτυξης μέσω της κατασκευής mall όπου γης θυσίασε και το συγκρότημα κτηρίων της παλιάς κλωστοϋφαντουργίας ΜΟΥΖΑΚΗ επί της λεωφόρου Κηφισού.

Αν και αρχικά το βιομηχανικό συγκρότημα προοριζόταν για «βιοτεχνικό πάρκο» μέσα από τον χαρακτηρισμό των περισσότερων κτηρίων ως διατηρητέων μνημείων, τελικά επικράτησε η «fast food» στρατηγική που προβλέπει την οικοδόμηση ακόμα ενός mall στον ιστό της πόλης, με την ανέγερση σε έκταση 22 στρεμμάτων συγκροτήματος καταστημάτων και γραφείων επιφάνειας 53.000 τετραγωνικών μέτρων.

Το πρώτο βήμα έγινε πριν από περίπου έναν μήνα, με την κατεδάφιση του βασικού πυρήνα του συγκροτήματος, δημιουργώντας έτσι τετελεσμένα που δύσκολα θα μπορέσουν να ανατραπούν παρά τις προσπάθειες από φορείς και κατοίκους της περιοχής.

Το άκρως σημαντικό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι όσοι προσπαθούν για τη σωτηρία του συγκροτήματος δεν κινούνται με βάση τη λογική της στείρας διατήρησης των κτηρίων, αλλά επιμένουν στις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης τους.

Το ιστορικό




Όπως καταγγέλλουν η οργάνωση «MΟNUMENTA» και οι Οικολόγοι Πράσινοι, στις αρχές Απριλίου οι ιδιοκτήτες του συγκροτήματος άρχισαν την κατεδάφισή του ύστερα από «ένα απλό διαβιβαστικό έγγραφο υπογεγραμμένο από τον αναπληρωτή Υπουργό του ΥΠΕΚΑ Νίκο Σηφουνάκη και παρά την αιτιολογική έκθεση του Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών του ΥΠΕΚΑ που είχε ταχθεί υπέρ του χαρακτηρισμού του μεγαλύτερου μέρους των κτηρίων ως διατηρητέων μνημείων».

Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει όσους εδώ και 5 χρόνια έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου και υπογράμμιζαν την κωλυσιεργία όλων των εμπλεκομένων φορέων που οδήγησε στην απώλεια μιας μεγάλης έκτασης σε μια άκρως υποβαθμισμένη περιοχή.

Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει το ιστορικό ακόμα μιας χαμένης ευκαιρίας:

◆ Το 2006 το συγκρότημα αγοράζεται από επενδυτική εταιρεία, η οποία σχεδιάζει την κατεδάφισή του για την ανέγερση συγκροτήματος καταστημάτων και γραφείων 53.000 τμ., με 2.400 θέσεις υπόγειου πάρκινγκ, σε έκταση 22 στρεμμάτων.

◆ Το 2009, ο Δήμος Αθηναίων δημοσιεύει μελέτη για την αστική ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος, στο πλαίσιο της οποίας προτείνει τη διατήρηση του συγκροτήματος και του γειτονικού συγκροτήματος Κλωστηρίων Λαναρά - Κύρτση, ως «ιδιαίτερα αξιόλογων με παράλληλο προσδιορισμό ζώνης προστασίας».

◆ Τον Ιανουάριο 2010 η Οργάνωση Προστασίας της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς «MΟNUMENTA» αιτεί από το ΥΠΕΚΑ και το ΥΠ.ΠΟ. τον χαρακτηρισμό του ως «διατηρητέου μνημείου». Αμφότερα τα υπουργεία δεν απαντούν.

◆ Τον Σεπτέμβριο 2010, έκθεση του Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών του ΥΠΕΚΑ προτείνει τον χαρακτηρισμό του μεγαλύτερου μέρους των κτηρίων του συγκροτήματος ως «διατηρητέων μνημείων» και συμβουλεύει την αποκατάσταση και την καλύτερη δυνατή επαναχρησιμοποίηση, λόγω του ρόλου τους στη διατήρηση του παραδοσιακού, βιομηχανικού χαρακτήρα της περιοχής. Την κοινοποίηση της έκθεσης ακολουθεί ένσταση του ιδιοκτήτη.

◆ Τον Φεβρουάριο του 2011 οι υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ υιοθετούν έμμεσα την ένσταση του ιδιοκτήτη και εισηγούνται την εξαίρεση του συγκροτήματος από τα μέτρα προστασίας και την εξαίρεση του χώρου τους από την πρόταση αστικής ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος.

◆ Στις 15 Μαρτίου 2011, η πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων χορηγεί άδεια κατεδάφισης του συγκροτήματος, μετά τη λήψη διαβιβαστικού εγγράφου από τον αναπληρωτή υπουργό ΥΠΕΚΑ Ν. Σηφουνάκη.

◆ Στις 11 Απριλίου διακόπτεται η κατεδάφιση με προσφυγή της οργάνωσης MΟNUMENTA στην Εφορία Νεοτέρων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ. Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητούν δικαστική έρευνα για το θέμα και επισημαίνουν ότι θα πρέπει άμεσα να ανακηρυχτεί το τμήμα του συγκροτήματος που απέφυγε την κατεδάφιση μνημείο «βιομηχανικής κληρονομιάς» όπως και το γειτονικό συγκρότημα Κλωστηρίων Λαναρά - Κύρτση. Παράλληλα ζητούν την άμεση εκκίνηση της διαδικασίας αστικής ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος.

«Επιδημία» κατεδαφίσεων

Η περίπτωση του συγκροτήματος ΜΟΥΖΑΚΗ είναι, όμως, μόνο η κορυφή του παγόβουνου αφού, όπως επισημαίνει η οργάνωση MΟNUMENTA, «τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια αυξητική τάση του μη χαρακτηρισμού ως διατηρητέων μνημείων των βιομηχανικών κτηρίων, επιτρέποντας έτσι την κατεδάφισή τους». Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα κτήρια που επιλέγονται, χαρακτηρίζονται για τις μεγάλες διαστάσεις τους και τα μεγάλα οικόπεδα στα οποία βρίσκονται και αποτελούν φιλέτα προς αξιοποίηση σε μια εντελώς, όμως, ξεπερασμένη λογική.

Η Ελλάδα, που όψιμα «ανακάλυψε» τα mall, έχει εναποθέσει όλες τις ελπίδες της για οικονομική ανάπτυξη στη δημιουργία όλο και περισσότερων, όλο και μεγαλύτερων πολυκαταστημάτων, τα οποία «ξεφυτρώνουν» έτσι, χωρίς στρατηγική και πρόγραμμα, όπου υπάρχουν μεγάλοι ελεύθεροι χώροι. Το πρόβλημα που έχει προκύψει από την υιοθέτηση αυτής της ξεπερασμένης λογικής είναι διπλό. Το πρώτο είναι αυτό της καταστροφής κτηρίων άμεσα συνδεδεμένων με τη βιομηχανική Ιστορία και την αρχιτεκτονική της χώρας.

Το δεύτερο έχει να κάνει με τον τρόπο ανάπτυξης, που περιορίζεται σε copy paste επενδύσεις χωρίς μακροχρόνια προοπτική και εκτός, βέβαια, της λογικής της πράσινης ανάπτυξης.

Όπως επισημαίνει η οργάνωση MΟNUMENTA, ο αγώνας όλων των φορέων που ασχολούνται τόσο με τη βιομηχανική κληρονομιά όσο και γενικότερα με τα μνημεία είναι να γίνει κατανοητό ότι η κληρονομιά αυτή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και κυρίως ότι ενδείκνυται η επαναχρησιμοποίηση των κτηρίων. Όσον αφορά μάλιστα την περίπτωση των κλωστοϋφαντουργείων ΜΟΥΖΑΚΗ, υπογραμμίζουν ότι η πολιτεία θα έπρεπε να καταδείξει στους σημερινούς ιδιοκτήτες της πρώην κλωστοϋφαντουργίας ότι τα κτήρια της θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν.

Πηγή