Η «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία»

Όταν το 1972, ο βασιλιάς του Μπουτάν καθιέρωσε τον όρο «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία», σε απάντηση του όρου «Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν», οι ισχυροί ηγέτες του κόσµου, οι διεθνείς οργανισµοί, οι τράπεζες και οι επενδυτικοί οίκοι γελούσαν ειρωνικά και περιπαικτικά, µιλούσαν για το καπρίτσιο µιας χώρας που, έχοντας καταρρεύσει οικονοµικά, συγχέει το ΑΕΠ µε τις αρχές του Βουδισµού. Το χάσµα, τότε, ήταν τεράστιο. Eκείνοι µετρούσαν τους οικονοµικούς δείκτες, που ήταν πέρα και έξω από τις επιταγές της «θεάς» οικονοµίας και ο βασιλιάς του Μπουτάν, µιας χώρας µε πληθυσµό περίπου 700.000 κατοίκους και έκταση 47 τετραγωνικά χιλιόµετρα, µιλούσε για µια σύνθετη εξίσωση που δεν θα περιοριζόταν στα στεγνά οικονοµικά στοιχεία, αλλά που θα έδινε την πραγµατική εικόνα µιας χώρας συνυπολογίζοντας και άλλες παραµέτρους.

Τριάντα εννιά χρόνια µετά, οι εξπέρ της οικονοµίας θεωρούνται ξεπερασµένοι και η πολιτική του Μπουτάν δικαιώνεται, αφού ο όρος «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία» («Gross National Happiness» - GNH) τείνει να αντικαταστήσει τον όρο «Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν» - ΑΕΠ («Gross National Product» - GNP). Ο ΟΟΣΑ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και µεµονωµένες χώρες, όπως η Βρετανία, η Γαλλία και ο Καναδάς, αρχίζουν να ζητούν από τους ειδικούς να εντρυφήσουν πάνω στην εξίσωση της «ευτυχίας» αφού η ευηµερία των οικονοµικών δεικτών δεν ταυτίζεται, πλέον, µε την πραγµατική ευηµερία µιας χώρας.

Από το ΑΕΠ στην ΑΕΕ

Μέχρι σήµερα, το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, το εισόδηµα που αποκτούν οι κάτοικοι µιας χώρας, ανεξάρτητα από το σε ποια χώρα το έχουν αποκτήσει, αποτελεί τη µοναδική «µονάδα» µέτρησης της ευηµερίας µιας χώρας. «Μονάδα» µέτρησης που θεωρείται, πλέον, συµβατική και περιορισµένων δυνατοτήτων, αφού δεν λαµβάνει υπόψη την ποιότητα της ζωής, της ανάπτυξης, της διακυβέρνησης, των εργασιακών σχέσεων, της υγείας, του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτισµού. Σύµφωνα µε τους επιστήµονες που επεξεργάζονται το δύσκολο εγχείρηµα του προσδιορισµού της Ακαθόριστης Εθνικής Ευτυχίας, σε σηµείο που να αποτελεί επίσηµο διεθνές εργαλείο για την ανάπτυξη πολιτικών και τη λήψη µέτρων, οι απαραίτητοι ποιοτικοί και ποσοτικοί δείκτες που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη είναι οι εξής:

♦ Οικονοµική ευηµερία: ένας συνδυασµός οικονοµικών στοιχείων όπως το καταναλωτικό χρέος, το µέσο εισόδηµα, η εισοδηµατική διανοµή αλλά και οι δείκτες τιµών της αγοράς.

♦ Περιβαλλοντική ευηµερία: συνδυασµός περιβαλλοντικών δεδοµένων όπως η ρύπανση, ο θόρυβος, το κυκλοφοριακό, η ανάπτυξη των πόλεων.

♦ Υγεία: δείκτης βασισµένος στα στατιστικά στοιχεία για την υγεία

♦ φυσική και ψυχική - του πληθυσµού µιας χώρας.

♦ Εργασιακή ευηµερία: σύνθετος δείκτης που λαµβάνει υπόψη τα ποσοστά της ανεργίας, της αλλαγής εργασίας και εργασιακών σχέσεων, τις καταγγελίες για καταπάτηση των εργασιακών κεκτηµένων, ακόµα και τον αριθµό των εργασιακών αντιπαραθέσεων που φτάνουν στα δικαστήρια.

♦ Κοινωνική ευηµερία: δείκτης που «αποτυπώνει» τη δηµόσια ασφάλεια, την εγκληµατικότητα, τις κοινωνικές διακρίσεις, ακόµα και τα ποσοστά διαζυγίων.

♦ Πολιτική ευηµερία: δείκτης που καταγράφει την ποιότητα της διακυβέρνησης, τον σεβασµό των ελευθεριών και των δικαιωµάτων.

Πρωτοβουλίες στην Ε.Ε.

Οι επισηµάνσεις των επιστηµόνων αποτελούν εδώ και τρία χρόνια προτεραιότητα του ΟΟΣΑ, ο οποίος υποστηρίζει, πλέον, το παγκόσµιο κίνηµα που αναπτύσσεται για τη δηµιουργία νέων στατιστικών µεθόδων - δεικτών µέτρησης της προόδου, αφού το κατά κεφαλή ΑΕΠ δεν ταυτίζεται µε τον δείκτη ευηµερίας και προόδου µιας χώρας.

Οι επικεφαλής του ΟΟΣΑ υπογραµµίζουν ότι απαιτούνται νέα στατιστικά εργαλεία µέτρησης που να αποτυπώνουν τις αλλαγές όχι μόνο στα εισοδήματα των πολιτών, αλλά και στην ποιότητα της ζωής τους, με στόχο τη βελτίωση των πολιτικών που αποφασίζονται και του τρόπου που υλοποιούνται. Τη σκυτάλη μετά τον ΟΟΣΑ πήρε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επίσης αναγνώρισε την ανάγκη βελτίωσης των δεδομένων και των δεικτών που «αποτυπώνονται» στο ΑΕΠ. Στο πλαίσιο αυτό, πριν από τέσσερα χρόνια, η Επιτροπή, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τη Λέσχη της Ρώμης, το WWF και τον ΟΟΣΑ, οργάνωσε το Συνέδριο «Beyond GDP» («Πέραν του ΑΕΠ»), το οποίο ανέδειξε καταρχήν την ύπαρξη μιας ισχυρής υποστήριξης εκ μέρους πολιτικών αναλυτών αλλά και ειδικών επιστημόνων από τον χώρο της οικονομίας, του περιβάλλοντος και των κοινωνικών επιστημών. Οι αξιωματούχοι της Επιτροπής δεν έμειναν στις διαπιστώσεις, αλλά προχώρησαν στην υλοποίηση της ανάγκης βελτίωσης των δεδομένων και των δεικτών, μέσα από την ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων.

Ένα πρώτο κείμενο που έχει τεθεί επί τάπητος, υπογραμμίζει καταρχήν το γεγονός ότι η Ε.Ε. στηρίζει πολλές αποφάσεις και μέσα πολιτικής στο ΑΕΠ και παράλληλα επισημαίνει την ανάγκη τα μέτρα αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης να μη στηρίζονται μόνο σε αυτούς τους δείκτες, αλλά και σε άλλους, στο πλαίσιο της χάραξης νέων στρατηγικών στόχων για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας το 2012.

Η Επιτροπή, μεταξύ άλλων, προτείνει πέντε δράσεις που θα πρέπει να εφαρμοστούν, και συγκεκριμένα την προσθήκη περιβαλλοντικών και κοινωνικών δεικτών στο ΑΕΠ. Όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς δείκτες, προτείνεται να συνεκτιμώνται άξονες όπως:

♦ Αλλαγή του κλίματος και χρήση της ενέργειας.

♦ Φύση και βιοποικιλότητα.

♦ Ατμοσφαιρική ρύπανση και επιπτώσεις στην υγεία.

♦ Χρήση και ρύπανση των υδάτων.

♦ Παραγωγή αποβλήτων και χρήση των πόρων.

Στο κείμενο επισημαίνεται ακόμα ότι είναι αναγκαία η συμπλήρωση του ΑΕΠ με στατιστικές που θα καλύπτουν άλλες οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους, από τις οποίες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ευμάρεια του ανθρώπου. Η Επιτροπή θα πρέπει το αργότερο μέχρι το 2012 να έχει συντάξει έκθεση στην οποία θα περιγράφεται το πλαίσιο των νέων δεικτών που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη αλλά και ο τρόπος εφαρμογής τους.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ “ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΟΝΤΙΚΙ” ΣΤΙΣ 06-01-11)
Πηγή