Της Λιλας Λεοντιδου*
Αμέσως μετά τη μεταφορά του Διεθνούς Αεροδρομίου από το Ελληνικό στα Σπάτα, που κυοφορείται εδώ και δεκαετίες, ανέκυψαν και οι αναπότρεπτες επιπτώσεις στον χώρο της Αττικής: αστικοποίηση των Μεσογείων, αντικατάσταση καλλιεργειών και κάποιων δασών με άσφαλτο και οικόπεδα, πύκνωση δόμησης στις παραλίες και, βέβαια, άνισος πλουτισμός με τα υπέρογκα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων –από την αποικιακή σύμβαση εκμετάλλευσης του αεροδρομίου μέχρι τους κτηματομεσίτες και ιδιοκτήτες– και συχνές πυρκαγιές για ακόμα μεγαλύτερα! Εκκρεμεί μια στοχευμένη έρευνα για τη συχνότητα, τη χωροθέτηση και τις εκτάσεις των πυρκαγιών (ή μάλλον εμπρησμών;) πριν και μετά τη λειτουργία του αεροδρομίου. Αλλες τοπικές έρευνες επιχειρήθηκαν κατά καιρούς και η ποιοτική μετάλλαξη φαίνεται ήδη διά γυμνού οφθαλμού.
Ομως χρειάζεται μια συστηματική απογραφή για να εκτιμηθεί το μέγεθος των επιπτώσεων του αεροδρομίου και όλων των συγκοινωνιακών έργων που το συνόδευσαν. Στη γενική απογραφή πληθυσμού του 2011, όλη μας η προσοχή θα είναι στραμμένη στην Αττική.
Η αστικοποίηση των Μεσογείων πάντα δίχαζε τους πολεοδόμους της Αθήνας. Η πολιτική για τη συμπαγή πόλη έχει αρκετούς υποστηρικτές, και όντως το αντίθετό της, η αστική εξάπλωση, είναι πολυέξοδη και εξαντλεί την αντοχή του περιβάλλοντος και των πόρων. Η συζήτηση είναι τουλάχιστον μισό αιώνα παλιά και είχε αναζωπυρωθεί επί δικτατορίας, με την ευκαιρία του «Χωροταξικού Δοξιάδη».
Οι πολεοδόμοι των τότε Ομάδων Εργασίας του ΤΕΕ και του ΣΑΔΑΣ βρέθηκαν σε απόγνωση με την τεράστια και πολυέξοδη προτεινόμενη αστικοποίηση, με σήραγγες κάτω από τον Υμηττό (σκελετοί στο ντουλάπι της Αθήνας, που τελευταία έξοδο έκαναν πρόσφατα επί Σουφλιά) και έργα δαπανηρά που όξυναν τις κοινωνικές ανισότητες.
Σήμερα, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», ο προαστιακός και η Αττική Οδός προκάλεσαν υπέρμετρη αστική επέκταση, ξεχείλωμα της Αθήνας προς τα ανατολικά, που δεν ελέγχεται με μέτρα όπως οι οικιστικοί νόμοι από το 1979 και η πολεοδομική «ανασυγκρότηση» από τη δεκαετία του 1980. Πληθυσμιακή έκρηξη προκαλείται με τη μετανάστευση, τη μετατροπή της παραθεριστικής κατοικίας σε κύρια –από τη βόρεια Αττική μέσω της Λούτσας μέχρι το Σούνιο– την οικοδόμηση σε περιοχές χωρίς υποδομές και την αντικατάσταση δραστηριοτήτων και χρήσεων γης.
Επακόλουθα είναι το σφράγισμα της επιφάνειας του εδάφους με τσιμέντο και άσφαλτο, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας των Μεσογείων, η θεμελιώδης αλλοίωση της φυσιογνωμίας τους. Το χειρότερο: ο αμπελώνας και το περιβόλι της Αθήνας μετατρέπεται σε γήπεδο κερδοσκοπίας και πλουτισμού των ολίγων, ενώ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μαξιλάρι στη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία πλήττει σκληρότερα τους πληθυσμούς των πόλεων.
* Η κ. Λίλα Λεοντίδου είναι καθηγήτρια Γεωγραφίας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Πηγή
Ομως χρειάζεται μια συστηματική απογραφή για να εκτιμηθεί το μέγεθος των επιπτώσεων του αεροδρομίου και όλων των συγκοινωνιακών έργων που το συνόδευσαν. Στη γενική απογραφή πληθυσμού του 2011, όλη μας η προσοχή θα είναι στραμμένη στην Αττική.
Η αστικοποίηση των Μεσογείων πάντα δίχαζε τους πολεοδόμους της Αθήνας. Η πολιτική για τη συμπαγή πόλη έχει αρκετούς υποστηρικτές, και όντως το αντίθετό της, η αστική εξάπλωση, είναι πολυέξοδη και εξαντλεί την αντοχή του περιβάλλοντος και των πόρων. Η συζήτηση είναι τουλάχιστον μισό αιώνα παλιά και είχε αναζωπυρωθεί επί δικτατορίας, με την ευκαιρία του «Χωροταξικού Δοξιάδη».
Οι πολεοδόμοι των τότε Ομάδων Εργασίας του ΤΕΕ και του ΣΑΔΑΣ βρέθηκαν σε απόγνωση με την τεράστια και πολυέξοδη προτεινόμενη αστικοποίηση, με σήραγγες κάτω από τον Υμηττό (σκελετοί στο ντουλάπι της Αθήνας, που τελευταία έξοδο έκαναν πρόσφατα επί Σουφλιά) και έργα δαπανηρά που όξυναν τις κοινωνικές ανισότητες.
Σήμερα, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», ο προαστιακός και η Αττική Οδός προκάλεσαν υπέρμετρη αστική επέκταση, ξεχείλωμα της Αθήνας προς τα ανατολικά, που δεν ελέγχεται με μέτρα όπως οι οικιστικοί νόμοι από το 1979 και η πολεοδομική «ανασυγκρότηση» από τη δεκαετία του 1980. Πληθυσμιακή έκρηξη προκαλείται με τη μετανάστευση, τη μετατροπή της παραθεριστικής κατοικίας σε κύρια –από τη βόρεια Αττική μέσω της Λούτσας μέχρι το Σούνιο– την οικοδόμηση σε περιοχές χωρίς υποδομές και την αντικατάσταση δραστηριοτήτων και χρήσεων γης.
Επακόλουθα είναι το σφράγισμα της επιφάνειας του εδάφους με τσιμέντο και άσφαλτο, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας των Μεσογείων, η θεμελιώδης αλλοίωση της φυσιογνωμίας τους. Το χειρότερο: ο αμπελώνας και το περιβόλι της Αθήνας μετατρέπεται σε γήπεδο κερδοσκοπίας και πλουτισμού των ολίγων, ενώ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μαξιλάρι στη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία πλήττει σκληρότερα τους πληθυσμούς των πόλεων.
* Η κ. Λίλα Λεοντίδου είναι καθηγήτρια Γεωγραφίας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου